Commis­sie­bij­drage Financiën | Voor­jaarsnota 2024

Vandaag beginnen we dan aan de bespreking van de Voorjaarsnota. In anderhalve week bespreken we de nota, en stemmen we erover en over wijzigingsvoorstellen. En dat moeten we zorgvuldig doen – want het is een heftige nota, met veel en grote implicaties voor inwoners, organisaties, dier en natuur. Dat merken we ook aan de vele reacties uit de stad. De omvang van de bezuinigingen is met 93 miljoen ook gewoon ongekend.

We denken dat de keuze van het college om bezuinigingen op te vangen door de reserves te gebruiken, het verhogen van inkomsten en het inboeken van bezuinigingen juist is en niet anders kan. Ik loop die drie punten af in mijn bijdrage.

Wat betreft reserves: we hadden vette jaren, er lag genoeg op de plank, we hebben vaker gezegd: geef meer uit, maar dit is het moment waarvoor Utrecht gespaard heeft. Als Utrecht nu wat meer uitgeeft, kunnen we veel kwetsbaren ontzien. De inzet van de reserves bij financiële tegenvallers is precies waarvoor ze bedoeld zijn.

Wat betreft inkomsten verhogen: over al het algemeen steunen we de lijn van het college. We zien alleen wel méér mogelijkheden. Meer opbrengsten uit betaald parkeren en liggelden voor boten bijvoorbeeld, het nu al kostendekkend maken van de meeste leges, en ook het verhogen en uitbreiden van precario. Onze openbare ruimte mag gratis gebruikt worden door commerciële instanties die geld verdienen aan hun betaalde activiteiten in onze openbare ruimte. Daar zien wij financiële mogelijkheden.

Maar wat lastig is aan de Voorjaarsnota dit jaar: ik kan nu wel om toezeggingen vragen of de wethouder bijvoorbeeld bereid is om leges voor horeca en festivals reeds per 1 januari 2025 kostendekkend te maken of precario te verhogen, maar alles is zwaar bevochten bij het opstellen van de nota – dus gaat ze niks toezeggen, toch? Wat betreft toeristenbelasting – die zou wat ons verder omhoog mogen, en wij zien een verbreding ervan, bijvoorbeeld in de vorm van een festivalheffing voor overdagtoeristen, ook wel zitten.

En dan de bezuinigingen: ons voornaamste kritiek is dat ze echt wel terecht komen bij hen met zwakke schouders én dat de consequenties ervan volstrekt onduidelijk zijn. Een voorbeeld is die van slechts 51.000 euro op dierenweides. Nu zijn wij als Partij voor de Dieren geen voorstander van gehouden dieren, maar als wij aan het college vragen wat de gevolgen zijn deze bezuiniging, wordt gezegd: de kans bestaat dan dierenweides moeten sluiten. Onze vraag blijft staan: en de dieren dan? De kans is reëel is dat een onbekend aantal dieren afgemaakt gaat worden, dat zeggen de Dierenweides ook, en het college lijkt zich daar niet van bewust. Op korte termijn makkelijk geld gevonden, op lange termijn onbekende, en verstrekkende gevolgen. Op dit voorbeeld, en ook andere voorbeelden, komen we in de commissies terug.

Voorafgaand aan de Voorjaarsnota hebben we groslijsten gekregen met bezuinigingsopties, dat is fijn, en daar gaan we ongetwijfeld gebruik van maken bij moties en amendementen. Maar het blijft jammer dat het college geen scenario’s opstelde waar raad uit kon kiezen maar dat het een strak omlijnd en volledig dichtgetimmerd alles-in-een-pakket is, waar het zeker voor de oppositie moeilijk is om wijzigingen in aan te brengen. Een meerderheid voor een financiële wijziging lijkt mij verder weg dan ooit. Kan de wethouder toezeggen vanaf volgend jaar als er weer bezuinigingen zijn –wat natuurlijk niemand hoopt- scenario's met opties aan de raad voor te leggen?

Bij de Algemene Beschouwingen zeiden we: goed dat er keuzes gemaakt worden in plaats van alles kapot te kaasschaven. Maar als je dan toch naar al die vele, soms wat grotere en vaak ook wat kleinere bezuinigingen kijkt, dan bekruipt ons toch het idee: had ook concreet één groot infrastructureel project gestopt, dan had je vele kleine goede intiatiefjes in de stad kunnen sparen. Wij denken aan de Noordelijke Randweg. Komen we op terug.

Wat we echt wel ingewikkeld vinden zijn de verkapte bezuinigingen. Ik geef twee voorbeelden:

De indexeringen van subsidies aan externe organisaties gaat met 3,5% omhoog, terwijl we weten dat hun kosten met soms wel 10% gestegen zijn door hoger loon, energieprijzen en materiaal kosten.

Of organisaties of sectoren wiens budget zou meegroeien met de omvang van de stad, krijgen dat extra budget niet meer.

Een slachtoffer van beide verkapte bezuinigingen is Utrecht Natuurlijk die 4 ton aan inkomsten gaat missen hierdoor en aankondigt dat ze minder aan natuur- en milieueducatie kunnen doen en dat een locatie moet gaan sluiten. Dat vinden wij echt catastrofaal. En dit betreft méér organisaties.

Ik zou willen dat wij als Partij voor de Dieren met de hulp van de gehele raad hen kunnen helpen. Maar als ik lees over een meevaller wat betreft Verpakkingsheffing, luidend: “De verwachting is dat dit tenminste een miljoen euro oplevert voor Utrecht”, dan vermoed ik dat ik daar geen beroep op kan doen. Want dat gaat in tegen hoe college denkt over spelregels Voorjaarsnota – klopt dat, vraag ik de wethouder. Of is dit bedrag nog beschikbaar?

Voorzitter, ik heb een langer betoog dan ik verwachtte, en ik zou zoveel meer willen zeggen, ik heb het woord boom nog niet eens gezegd. Dat doen we van de week nog, want ja: het gratis weggeven van bomen door de overheid helpt bij de bestrijding van klimaatcrisis en bevordert de biodiversiteit. Nu nog een paar kleine puntjes.

Wat betreft knelpunten vinden we het opnemen van 1 miljoen voor de versterking van de financiële functie wel logisch, gezien de gemaakte rekenfout, maar ook zonde van het geld. Wij kunnen ons niet voorstellen dat alle gemeenten van Nederland zo’n bedrag uittrekken omdat de werking van het gemeentefonds te ingewikkeld is.

Dat er procentueel het meest bezuinigd wordt op een klimaatvriendelijke stad, maar liefst zo'n 15% procent van het totaal, kunnen wij als Partij voor de Dieren echt niet begrijpen, zeker niet als er trots gezegd wordt dat klimaat een van de drie pijlers van het beleid blijft. Dat het college prioriteiten stelt en onderwerpen parkeert is duidelijk, helaas zien wij dat klimaat in elk geval financieel gezien niet meer tot die prioriteiten behoort.

Vanavond heb ik om weinig toezeggingen gevraagd. Dat gaan we komende dagen in de commissies wel doen, en we hebben al een hele stapel moties en amendementen op het oog om deze nota, die wij niet herkennen als de onze, toch wat te kunnen verbeteren.