Monde­linge vragen Nood breekt wet

Indiendatum: 6 okt. 2022
Antwoorddatum: 6 okt. 2022

Mondelinge vragen 2, 6 oktober 2022

‘Op een wachtlijst kun je niet wonen’, aldus de krakers die afgelopen weekend kantoorruimtes aan de Potterstraat kraakten. In tijden van wooncrisis is het kraken van langdurig leegstaande panden meer dan ooit een legitieme manier om aan onderdak te komen. Voor de zomer heeft het college een motie overgenomen die voorschreef dat de burgemeester zich zou inzetten om terughoudend te zijn met het ontruimen van kraakpanden voor leegstand. Toch is er in de loop van de avond overgegaan tot ontruiming, met daarbij grootschalig vertoon van politiemacht inclusief een arrestatie waarbij iemand door zes agenten op de grond werd gedrukt. Ook zijn twee mensen opgesloten in het pand.

De fracties vragen zich af of deze hardhandige aanpak het gevolg is van de toepassing van de nieuwe Wet handhaving kraakverbod en maken zich zorgen over of in de toepassing hiervan de belangen van de eigenaar worden geprioriteerd boven de belangen van woningzoekenden.

De gekraakte ruimtes hadden al meerdere jaren geen echte functie meer. In het voorjaar wordt de Utrechtse leegstandsverordening verwacht, maar vooralsnog was het voorgaande college niet van plan om ook kantoorpanden hierin op te nemen.

De fracties van BIJ1, PvdA, PvdD, Groenlinks en Utrecht Solidair hebben de volgende vragen:

1. In hoeverre had de gemeente in kaart dat deze ruimtes al jaren niet gebruikt werden?

In hoeverre is bij deze ontruiming de procedure van de Wet handhaving kraakverbod (waarin onder andere staat dat een eigenaar eerst aangifte moet doen en een rechter-commissaris vervolgens toetst of een ontruiming rechtvaardig is) gevolgd en wanneer kunnen wij de toegezegde uitwerking van deze wet verwachten?

3. In hoeverre is bij deze ontruiming de procedure van de Wet handhaving kraakverbod (waarin onder andere staat dat een eigenaar eerst aangifte moet doen en dat een rechter-commissaris vervolgens toetst of een ontruiming rechtvaardig is) gevolgd en wanneer kunnen wij de toegezegde uitwerking van de wet verwachten?

Antwoord: Het antwoord op de vragen 2 en 3. In de inleidende tekst komen twee misverstanden aan de orde. Ik wil vooropstellen dat het niet de burgemeester is die overgaat tot het ontruimen van panden. Dat doet de Officier van Justitie. Daarbij is de wet de basis voor het handelen van de politie, het Openbaar Ministerie en de gemeente. De eigenaar heeft zaterdag jl. aangifte gedaan. In de driehoek zijn al eerder op basis van de motie afspraken gemaakt over optreden bij kraken. Daarbij hebben wij afgesproken, ook met de raad, dat in beginsel niet wordt overgegaan tot ontruiming als er geen ingebruikname van het pand is, dus als er sprake is van leegstand. Dat doen wij, tenzij er sprake is van één van de gronden voor een spoedontruiming. Dat kan zijn: verdenking van huisvredebreuk, andere strafbare feiten, zoals ernstige vernielingen, maar ook een gevaarlijke situatie door wederrechtelijke bewoning of verstoring van de openbare orde, het in gevaar zijn van de veiligheid van de krakers zelf, of het in de omgeving van het wederrechtelijke bewoonde pand in gevaar zijn van mensen. Op het moment dat de kraak bij de Officier van Justitie bekend werd, konden wij niet vaststellen dat er sprake was van een zogenaamde hete kraak. Er is dus niet overgegaan tot directe ontruiming. Er zijn uiteindelijk wel drie personen aangehouden. Twee daarvan hebben een
dagvaarding ontvangen en de derde een strafbeschikking. De kraaksituatie is in stand gelaten. Ik heb later begrepen dat de krakers het pand vrijwillig hebben verlaten. Dat heeft overigens ook te maken met het feit dat er verscheidene keren een brandalarm afging. Men kan daar om lachen, maar dat is wel een situatie waarbij het mis kan gaan. Men moet zich dat goed realiseren. Wij zullen binnenkort in de driehoek verder spreken over het optreden in de Utrechtse kraaksituaties. Het is uiteindelijk aan de wetgever om te bekijken of de wethandhaving moet worden geëvalueerd.

4. Is het college het met ons eens dat de wooncrisis inmiddels zo groot is dat mensen ook kantoorpanden als woonruimte overwegen en kan ze daarom toezeggen om ook kantoorpanden in de leegstandsverordening op te nemen?

Antwoord: De wooncrisis is immens. Wij hebben daar geen enkele discussie over. Men vraagt of het wijs is om kantoorruimte in de leegstandsverordening op te nemen. Ik heb
daar een "geleend" antwoord op. Het opnemen van kantoorruimten in de leegstandsverordening zorgt er niet voor dat de kantoorruimte wordt omgezet in een woonfunctie. Het zorgt ervoor dat een ruimte wederom in gebruik wordt genomen conform het toegestane gebruik volgens het bestemmingsplan. Als men van een kantoorfunctie een woonfunctie wil maken, dan kan men als initiatiefnemer bij het Fonds Toevoegen Woonruimte een subsidie aanvragen. Dat ondersteunt je in het omzetten van een niet-woonruimte in een zogenaamde zelfstandige woonruimte.

5. Hoe is het recht op huisvrede van de krakers door de politie gewaarborgd? Is dit recht voldoende gewaarborgd, en hoe kan dit in de toekomst beter verlopen?

Antwoord: Het recht op huisvrede van de krakers. Er was dus geen sprake van de zogenaamde hete kraak. Het woonrecht was daarmee gevestigd. Dat recht is gerespecteerd. De politie heeft wel opgetreden, maar dat was vanwege andere strafbare feiten.

6. Hoe is de veiligheid van alle krakers door politie en brandweer gewaarborgd? Acht het college het verantwoord om twee mensen op te sluiten in het pand?

Antwoord: Er is geen sprake geweest van het opsluiten van personen. De veiligheid van de krakers is geborgd door de aanwezigheid van de politie ter plaatse. Die aanwezigheid diende ter bescherming van eenieder die bij het pand aanwezig was. Door de politie is ter plaatse geacteerd op gepleegde strafbare feiten. Men heeft in de nacht bij het pand extra gesurveilleerd.

Myrthe Minnaert, BIJ1
Anne Sasbrink, Partij voor de Dieren
Rick van der Zweth, PvdA
Mahaar Fattal, GroenLinks
Yvonne Hessel, Utrecht Solidair