Schrif­te­lijke vragen Racisme en discri­mi­natie bij de politie

Indiendatum: 11 dec. 2023
Antwoorddatum: 9 jan. 2024

Schriftelijke vragen 229/2023

Op zaterdag 25 november jl. verscheen er een persbericht van de politie waarin duidelijk werd dat vier medewerkers van de politie Midden-Nederland zich racistisch hebben uitgelaten op hun persoonlijke sociale media. Drie van hen zijn meteen buiten functie gesteld en een is met bijzonder verlof gestuurd. Er wordt niet vermeld om wat voor uitlatingen het gaat, maar volgens het persbericht kunnen ze als discriminerend, racistisch en onprofessioneel worden beschouwd. Het is niet voor het eerst dat er racistische en discriminerende voorvallen zijn bij de politie. Racisme en discriminatie zijn namelijk geen incidenten maar een structureel probleem binnen de politie. Dit is zorgelijk want het zorgt niet alleen intern voor onveiligheid bij medewerkers. Institutioneel racisme beïnvloedt ook het handelen naar inwoners zoals het etnisch profileren van minderheden. Ondanks de verschillende interventies en inspanningen om racisme en discriminatie tegen te gaan is het duidelijk dat we er nog niet zijn. De fracties van BIJ1, D66, Partij voor de Dieren, GroenLinks en Partij van de Arbeid stellen daarom de volgende vragen:

1. Welke acties heeft de burgemeester ondernomen naar aanleiding van dit nieuws?

Voor discriminatie, racisme en uitsluiting is geen plek in Utrecht. De politie heeft een voorbeeldrol en discriminatie door agenten is absoluut onacceptabel. Wij zijn -net als u- belangstellend naar de uitkomsten van het onderzoek. Uitsluiting, racisme en discriminatie zijn onderwerpen waarover de (regio-)burgemeester, politie en Openbaar Ministerie met elkaar van gedachten wisselen in de (regionale) driehoek. Niet alleen bij het voordoen van incidenten, maar ook daarbuiten is het belangrijk om als overheidspartners onderling goed in verbinding met elkaar te staan als het gaat over uitsluiting, racisme en discriminatie.

2. Kan de burgemeester aangeven of het in deze kwestie gaat om agenten van het Utrechtse politiekorps?

Het gaat om medewerkers die verspreid over de eenheid Midden-Nederland werken in districten en regionale diensten, niet zijnde district Stad-Utrecht.

3. Indien dat het geval is, kan zij toezeggen de raad op de hoogte te houden van de voortgang en de uitkomsten van het onderzoek?

Wij wachten de openbare uitkomsten van het onderzoek van de politie af en zullen deze met uw raad delen.

4. Indien het inderdaad Utrechtse agenten betreft, wat zijn de maatregelen die tegen hen ingesteld kunnen worden?

De gemeente gaat niet over het sanctiebeleid van de politie. Zie verder ook antwoord onder 6.

5. Wat doet de gemeente in het bestrijden van racisme en discriminatie binnen de politie in Utrecht? Hoe worden deze acties geëvalueerd? Zijn de ondernomen acties voldoende of vraagt dit nieuws extra inzet en interventies?

In de raadsbrief van 20 februari 2023 bent u geïnformeerd over de uitvoering van de aanpak Politie voor Iedereen in het district Utrecht-stad, waarbij het plan van aanpak als bijlage is toegevoegd. In Q1 van 2024 informeren wij uw raad over de voortgang van de aanpak. Belangrijk daarbij is om te benoemen dat de aanpak van discriminatie en etnisch profileren om een lange adem vraagt. Het gaat om een cultuuromslag. De politie is een grote organisatie en het is een utopie om te verwachten dat er geen ongewenst of onacceptabel gedrag voorkomt. Onderdeel van de cultuuromslag is slagvaardig en streng optreden als discriminatie en racisme toch voorkomen. Het is daarom belangrijk om bij incidenten niet direct uit te gaan van het falen van de aanpak: een succesvolle aanpak maakt mogelijk juist ook dingen zichtbaar die dat tot nu toe niet waren. Het gaat om hoe er met deze incidenten wordt omgegaan en wij hebben er vertrouwen in dat de politie de zaak zeer serieus oppakt.

Toen Johan van Renswoude, landelijk coördinator racismebestrijding binnen de politie, oktober 2022 aantrad liet hij in het NRC weten zijn plan van aanpak voor deze “loodzware opdracht” gereed te hebben. Zo zou onder andere het interne sanctiepakket herzien en aangescherpt worden met strengere sanctionering.

6. Is het interne sanctiepakket inmiddels aangescherpt en zijn er maatregelen of actie uit dit plan van aanpak ingesteld of in gang gezet?

De politie heeft de Tweede Kamer in juni 2023 geïnformeerd over de voortgang van de landelijke aanpak. Hierin valt te lezen dat het vernieuwen van de sanctioneringssystematiek een pakket van maatregelen is dat in uitvoering is.

7. De online berichten zijn waargenomen door het webcareteam van de politie, heeft het webcareteam een rol in de (gemeentelijke) aanpak tegen racisme en discriminatie binnen de politie? En zo niet, hoe wordt er dan gecontroleerd op racistisch en discriminerend gedrag van politie medewerker zowel online als op de werkvloer?

Nee, het webcareteam van de politie heeft geen specifieke rol in de aanpak. Het team richt zich op vragen en opmerkingen van burgers die via social mediakanalen over de politie worden gesteld. Het webcareteam zorgt ervoor dat vragen via de juiste weg worden beantwoord en afhankelijk van de gemaakte opmerkingen kan er een reactie gegeven worden. Het structureel controleren van medewerkers online is niet toegestaan. Racistische en/of discriminerende uitingen of gedragingen van politiemedewerkers kunnen aan het licht komen via (interne) meldingen of aangifte.

8. Om etnisch profileren door de politie tegen te gaan is het Handelingskader Professioneel Controleren opgesteld. Hoe staat het met de uitvoering hiervan?

De politie heeft de Tweede Kamer in juni 2023 geïnformeerd over de voortgang van de landelijke aanpak. Hierin valt de voortgang van de uitvoering te lezen.

Noura Oul Fakir en Stevie Nolten, BIJ1
Venita Dada-Antonij, D66
Maarten Koning, D66
Lisanne Snippe, Partij voor de Dieren
Melody Deldjou Fard, Groenlinks
Hester Assen, PvdA