Schrif­te­lijke vragen Werkwijze politie met betrekking tot de klimaat­be­weging

Indiendatum: 19 jun. 2019
Antwoorddatum: 18 jul. 2019

Schriftelijke vragen 139/2019

In NRC van dinsdag 4 juni jongstleden staat een artikel over de politie die klimaatactivisten benadert om informant te worden. De politie probeert met deze werkwijze informatie in te winnen over op handen zijnde acties in de klimaatbeweging, klaarblijkelijk omdat ze vreest voor verstoring van de openbare orde.

In een ingezonden brief in NRC van dezelfde dag doen drie personen uit de klimaatbeweging verslag van hun contact met functionarissen die voor niet nader geduide overheidsdiensten werken, mogelijk de politie. Zo schrijven zij over de werkwijze van deze functionarissen: “Een van ons werd gevolgd op weg naar zijn werk en in de bus aangesproken. Een ander kreeg een brief thuis en werd in zijn voortuin verrast met een bezoekje van twee geheim agenten. Waarom hij nog niet had gereageerd op de brief. En bij weer een ander stonden twee agenten in burger opeens voor de deur. De agenten vertelden dat ze op het politiebureau werkten, op een afgesloten afdeling waar ook de politie niet bij kan. Deze afdeling, de inlichtingendienst, onderhoudt nauwe banden met de AIVD.”

Voorts geven de briefschrijvers aan dat betrokken functionarissen beschikten over details die ze hebben verkregen vanuit sociale media, hetgeen doet vermoeden dat ze al langer in de gaten worden gehouden. Overigens is het onduidelijk of de functionarissen voor de politie werken, want volgens de briefschrijvers wilden zij hun identiteit niet prijsgeven en bedienden ze zich van valse legitimatie. Wel wordt in het eerder genoemde artikel gesproken over de overheidsdiensten Dienst Regionale Inlichtingen Organisatie (DRIO) en Team Openbare Orde Inlichtingen (TOOI), waar wij niet eerder van hebben gehoord.

De Partij voor de Dieren vindt het laakbaar als deze werkwijze van de politie ook in Utrecht wordt toegepast. Zolang de wet wordt gerespecteerd, heb je namelijk het recht om anoniem en vrij van last door het leven te gaan.

1. In hoeverre is het college ermee bekend dat politieagenten van de Eenheid Midden Nederland, en specifiek district Utrecht Stad, klimaatactivisten benaderen om informant te worden? Wat kan het college hierover zeggen?

Op 18 juni jl. verzond Minister Grapperhaus een brief aan de Tweede Kamer over het bericht hoe de politie informanten werft, onder meer onder klimaatactivisten. De methodiek zoals om schreven in de brief kan ook in Utrecht worden toegepast. Gelet op de vertrouwelijkheid gaat de Minister in de brief niet in op de concrete casus. Ook wij kunnen hierop daarom niet ingaan.

2. Weet het college of klimaatactivisme voorkomt in het dreigingsbeeld van Utrecht? Indien ja, welke dreiging gaat uit van klimaatactivisme in Utrecht?

Zie het antwoord bij vraag 3.

3. Vreest het college net als de politie voor verstoring van de openbare orde in Utrecht door acties van de klimaatbeweging? Indien ja, waarom?

Er is op grond van de ervaringen en het huidige informatiebeeld momenteel geen concrete aanleiding om verstoring van de openbare orde door acties van de klimaatbeweging te verwachten. In Utrecht zijn in 2018 ongeveer 150 demonstraties geweest. Meerdere demonstraties gaan over het klimaat. Voor sommige demonstraties vraagt de gemeente aan de politie advies over de risico’s voor wanordelijkheden. Er zijn geen openbare ordeproblemen geweest rond klimaatdemonstraties de afgelopen jaren. Samen met landelijke en lokale partners zijn we alert op alle vormen van extremisme, indien noodzakelijk dus ook wanneer het gaat om klimaatextremisme.

Het Dreigingsbeeld Terrorisme Nederland (DTN) is een globale analyse voor heel Nederland van radicalisering, extremisme en de nationale en internationale terroristische dreiging tegen Nederland, en Nederlandse belangen in het buitenland. Uit het laatste DTN: ‘In de afgelopen DTN-periode hebben diverse actiegroepen en individuen op legale wijze in Nederland actiegevoerd voor een beter klimaat, bijvoorbeeld via demonstraties en (online) petities. Een andere opvallende nieuwe internationale actor binnen de Nederlandse milieu-activistische scene is Extinction Rebellion. De activistische groepering roept op tot burgerlijke ongehoorzaamheid en leden zijn bereid om gearresteerd te worden bij hun acties, maar keert zich expliciet tegen geweld.’

4. Stelt het college dat van klimaatactivisme in Utrecht een toenemende dreiging uitgaat? Indien ja, waaruit blijkt dat?

Nee. Op basis van de ervaring van de afgelopen jaren onderschrijven wij dat niet. In samenwerking met de politie blijven we informatiegestuurd werken, zodat eventuele veranderingen tijdig worden geconstateerd en we hierop kunnen handelen.

5. Wat vindt het college er eigenlijk van dat de politie klimaatactivisten benadert om informant te worden?

Zoals aangegeven in de beantwoording van vraag 1 kunnen wij niet ingaan op deze casus. In zijn algemeenheid geldt dat de politie acteert op feiten en omstandigheden die nodig zijn voor de taakuitvoering. Gemeente en politie werken informatiegestuurd. Daarvoor is een zo breed mogelijk beeld nodig van wat leeft in de Utrechtse samenleving om veiligheidsrisico’s voor de stad in te kunnen schatten. Dat beeld kan op basis van diverse bronnen waaronder informanten worden gevormd, ongeacht of het gaat om klimaat- of andere activisten of groepen.

6. Hoe gaat het college zich inzetten om klimaatactivisten in Utrecht te beschermen tegen functionarissen van de overheid die hen als informant probeert te werven?

Wanneer nodig zal de politie informanten werven voor een goede informatiepositie. Hierbij geldt dat de informant niet onder druk mag worden gezet. De eventuele medewerking van een burger gebeurt altijd op basis van vrijwilligheid en na een gezamenlijke afweging van alle relevante factoren, waaronder veiligheidsrisico’s. Op die aspecten ziet de politie toe.

Maarten van Heuven, Partij voor de Dieren