Commis­sie­bij­drage VRU verkeers­model

De PvdD struikelt, net als vele andere, wel eens over de luchtkwaliteitscijfers in Utrecht. Hoe kan het soms toch zo zijn dat voorspellingen er heel ver naast liggen, en dat toekomstsenario's er te mooi uitzien om waar te zijn?

Een paar voorbeelden: De rapportages Luchtkwaliteit van maart dit jaar gaven tegenvallende cijfers. Dit vlak nadat er positieve geluiden waren over juist meevallende cijfers. En in maart waren het de tegenvallende achtergrondconcentraties die letterlijk roet in het eten gooiden en de positieve cijfers moesten bijgesteld worden. Het was tóch slechter gesteld met de Utrechtse luchtkwaliteit dan eerder gesteld. En niet lang geleden kwam Movares met cijfers over de tegenvallende cijfers als het gaat om de luchtkwaliteit. Dat deed bij de Partij voor de Dieren uiteraard de alarmbellen rinkelen.

Want dat de luchtkwaliteit in Utrecht volstrekt nog niet voldoende is om de Utrechter te beschermen tegen luchtverontreiniging is een feit. Dus moeten we alles op alles zetten om te voorkomen dat er nog meer mensen sterven door ongezonde lucht. Dit start met een betrouwbaar model dat de verkeersintensiviteiten meet. Hoeveel auto's rijden waar en hoe gaat dat in de toekomst zijn?

Tijdens de RIA die de Partij voor de Dieren organiseerde over deze rapportages Luchtkwaliteit en het VRU verkeersmodel, bleek dat de insprekers en zelfs de ambtenaren het erover eens waren dat het verkeersmodel voor verbetering vatbaar is.

Dat is een mooi uitgangspunt om vanavond de volgende drie punten te bespreken:

1. De betrouwbaarheid van de vooruitberekeningen van het verkeersmodel.

Het is de PvdD naar aanleiding van de ingebrachte notities opgevallen dat er zeer grote verschillen zijn tussen de intensiteiten die voor 2015 berekend zijn in modelberekeningen die in het recente verleden hebben plaatsgevonden. Dat die grote verschillen er zijn werd niet tijdens de RIA door de ambtelijke ondersteuning weersproken.

Kan de wethouder verder uitleggen waardoor er zulke grote verschillen zitten tussen fysieke autotellingen en de voorspellingen van het VRU Verkeersmodel?

De insprekers van de Kracht van Utrecht en Stichting Stop Luchtverontreiniging lieten tijdens de RIA onomwonden weten dat het niet goed gaat bij de invoer van gegevens in het VRU verkeersmodel. Als voorbeelden werden genoemd: reistijd, aantal verkeersbewegingen per parkeerplaats, de aanwezigheid van verkeersaantrekkende faciliteiten in de omgeving. De belangrijkste vervoermiddelen zoals de fiets en het OV, zitten niet in het model. Ook wordt er geen rekening gehouden met flexwerken, reizen buiten de spits, kiezen voor alternatieve vormen van vervoer. Wat is hiervan het gevolg? Volgens de Kracht van Utrecht: een voorspelling van de verkeersintensiteiten op basis van gegokte groei van de economie, gegokte behoefte aan automobiliteit en een gedroomde maximumsnelheid die weinig meer met de werkelijkheid te maken heeft. Er wordt een algemeen beeld geschetst, zo werd ook beaamd door de ambtenaren tijdens de RIA, dat de invoer wordt aangepast aan de gewenste resultaten. “Het manipuleren van de invoer, totdat de uitvoer voldoet”, zo werd door de insprekers gesteld en de Partij voor de Dieren wil graag van de wethouder horen wat zij van deze gang van zaken vindt. Is zij, net als deze insprekers en haar eigen ambtenaren van mening dat het VRU verkeersmodel aan verbetering toe is en de resultaten op dit moment veel te wensen over laten?

2. De transparantie van de invoergegevens die bij het verkeersmodel gebruikt worden.

Volgens de ingebrachte notities moeten er veel invoergegevens zijn die op grond van openbare documenten niet te achterhalen zijn. Ook dit werd niet door de ambtelijke ondersteuning tegen gesproken. Zonder volstrekte transparantie van de invoergegevens valt voor raadsleden en het publiek niet te beoordelen hoeveel gewicht aan de berekende uitkomsten moet worden gehecht.

Kan de wethouder toezeggen volstrekte transparantie toe te passen op alle ingevoerde gegevens in het model?

En staat het college open voor een proef met een panel van experts, zoals onder andere de Kracht van Utrecht tijdens de RIA als alternatief opperde?

En wat betreft transparantie: in 2014 schijnen veel verkeerstellingen gedaan te zijn. Wil de wethouder toezeggen deze tellingen aan de commissie te sturen, zo ja, op welke termijn kunnen wij de uitkomsten tegemoet zien?

3. Het praktische nut en niet te vergeten de kosten van het VRU verkeersmodel en de bediening daarvan.

Kan de wethouder inzichtelijk maken hoeveel het gehele VRU verkeersmodel, alle kosten meegerekend, op jaarbasis kost en dit meenemen in de programmabegroting 2016?

Dan nog, kort over het praktisch nut. Het VRU verkeersmodel gaat uit van het WLO scenario met de grootst mogelijke groei van het autogebruik. Het is echter een feit dat het autogebruik landelijk gestaag afneemt. De jongeren van nu willen geen eigen auto meer. Verder ‘verdampt’ verkeer doordat mensen alternatieve vormen van vervoer kiezen waar het model niet mee rekent (mensen werken thuis of reizen buiten de spits). Daarbij gaat het VRU verkeersmodel er vanuit dat onvoorziene omstandigheden, zoals filevorming, te voorspellen zijn. Graag horen wij de reactie van wethouder op deze twee onvolkomenheden uit het VRU model en welke waarde de uitkomsten van het model volgens het college dan nog hebben.

Gelet op de complexiteit van het verkeersmodel, de gebleken beperkte betrouwbaar en de vermoedelijk hoge kosten, zou het wellicht verstandig zijn te opteren voor een transparant en zo eenvoudig mogelijke versie van het model dat alleen gebruikt wordt voor korte termijn vooruitberekeningen van verkeersintensiteiten.

Wat vindt de wethouder hiervan? En is er al gekeken naar opties om dit model te vervangen? Heeft de wethouder bijvoorbeeld al gekeken met welke modellen er in andere gemeentes gewerkt wordt?