Commis­sie­bij­drage Visie Stads­water

Dank voor het vele werk dat ambtenaren aan deze Visie hebben gehad. Er staan goede punten in, zoals het onderzoeken van plekken waar meer water- en oeverplanten kunnen komen, het niet-vrijstellen van vaartuigen op fossiele brandstoffen bij emissievrij, het verbod op versterkte muziek en meer handhaving vanaf het water.

Maar wij vinden het uitgangspunt van de Visie echt verkeerd: het is teveel gericht op recreatie en vermaak van de mens. Recreatie en sport worden zelfs een basisbehoefte benoemd. De PvdD vindt dit ongepast. Is het college bereid dit aan te passen?

Ecologie had vanaf het begin moeten worden meegenomen én moet een veel grotere prioriteit krijgen. Wij vinden het niet genoeg om te verwijzen naar de Visie Water en Riolering, want de grote inzet op het nóg meer faciliteren van recreatie heeft grote negatieve gevolgen voor de ecologie, waterdieren en de waterkwaliteit. En die is er al zo slecht aan toe. We zijn bang dat we bijvoorbeeld de deadline van de Kaderrichtlijn Water niet gaan halen in 2027, ook vanwege de frequente meldingen van blauwalg en riooloverstorten. En in sommige wateren in Utrecht is al haast geen leven te vinden.

Voorzitter, als er meer planten op oevers worden aangelegd is het belangrijk dat deze niet door recreanten worden vernield. Hoe gaat het college hiervoor zorgen? En kan het college toezeggen dat de belangen van flora en fauna boven die van recreanten worden gesteld?

Wij zijn ook bang dat er meer wandel- en fietspaden komen die juist het groen vernietigen en in de weg zitten. Wij vrezen dat dit ook gaat gebeuren bij de stadssingels. Het college geeft namelijk aan dat hier steeds meer langs het water gewandeld wordt en dat dit zorgt voor achteruitgang van de groen- en natuurwaarden. Kan het college toezeggen dat er geen paden meer worden aangelegd over ecologisch waardevolle oevers? Met andere woorden: geen waardevol groen verwijderen voor wandelen en fietsen?

Verder over ecologie
De meeste oevers zijn strak en technisch efficiënt ontworpen, en niet natuurlijk. Bij een deel van de wanden langs de Leidsche Rijn en elders zijn prachtige planteneilanden aangelegd en FUP’s waar meerkoeten op zaten. Is het niet mooi als de hele wand er zo uit zou zien? Kan het college toezeggen dat zij dit gaat regelen bij het doortrekken van de Leidse Rijn? Zodat ecologie dan vanaf het begin een grotere rol speelt? Vergroening Singel 030 stuurde een motie naar de raad getiteld ‘Maak van stenen barrières groene oevers’ met het verzoek 30% van de harde oevers om te vormen naar natuurinclusieve oevers. Wij willen deze motie graag indienen bij de raad. Hoe staat het college hier tegenover? We lazen in de Visie dat het college en HDSR dit al zien zitten voor de stadsbuitengrachten, Kromme Rijn, Vaartsche Rijn, Leidsche Rijn West, Vecht en Merwedekanaal. Dan komen we toch al een heel eind? Kan het college aangeven wanneer dit allemaal gaat gebeuren?

Meer vaartuigen
Het college wil stapsgewijs 50% meer vaartuigen toestaan, veel meer goederenvervoer over het water (ook in de nacht) en allerlei uitzonderingen voor het invoeren van emissievrije vaartuigen op 1 januari 2025. Bij de berekening van het aantal vaartuigen wordt voornamelijk gekeken naar het vastlopen van boten bij het Stadhuis en Ledig Erf, niet naar de overlast voor flora en fauna, omwonenden en de historische grachten. Terwijl het college in november nog aangaf dat het aantal incidenten op de stadswateren tussen 2019 en 2021 verdrievoudigd is (denk aan hard schreeuwen, zingen, te hard varen, wildplassen en veel afval), en dat de bewoners van de Oosterkade het ook spuugzat zijn. Moet je nagaan hoe het wordt als er nog meer vaartuigen komen.

Handhaving en groenbudget
We maken ons zorgen over het feit dat er niet voldoende capaciteit en geld voor handhaving is. Er komt nog een voorstel naar de raad, maar het is ons niet duidelijk of het geld hiervoor gevonden wordt, en of het dan niet uit het groenbudget (in 2023 komt het uit Openbare Ruimte en Groen) komt. Kan het college toezeggen dat het groenbudget ook echt aan groen en natuur wordt besteed? Dit is hard genoeg nodig voor de 60.000 bomen die we extra willen in Utrecht. Een indiener van een zienswijze stelt voor: “de financiën kunnen gehaald worden uit de havengelden, sluisgelden, liggelden en exploitatievergunningen”. Het is maar een idee.

Biodiversiteit en Utrecht als pretpark
Het college zei dat “Het gebruik van de wateren niet mag leiden tot een achteruitgang van de waterkwaliteit en de onderwaternatuur”, maar grootschaliger recreatie krijgt veel meer prioriteit dan biodiversiteit, het welzijn van waterdieren en verbetering van de waterkwaliteit. Utrecht als pretpark, waar diverse gebruikers zich niets aantrekken van de regels, ten koste van bewoners, dieren en natuur. Het college wil dat iedereen binnen 10 minuten fietsen bij een buitenzwemlocatie is. Dit vindt de Partij voor de Dieren onrealistisch, en het is te belastend voor mens en dier om overal maar te mogen zwemmen. Ook het Hoogheemraadschap sprak haar zorgen uit over de consequenties van meer zwemwater voor ecologie, waterkwaliteit en hun eigen capaciteit rond monitoring. En dan wordt ook nog eens onderzocht of de Kromme Rijn bij Amelisweerd een officieel zwemwater moet worden. Met waarschijnlijk toiletten, fietsenstallingen, zwemtrapjes, steigers en prullenbakken in het groen. Dit moeten we toch niet willen? We zijn verbaasd dat áls veel mensen ergens zwemmen, de gemeente moet onderzoeken of iets een officiële zwemlocatie moet worden. Kan de wethouder toezeggen dat zwemwater niet doorgaat als het de ecologie schaadt?

Varen in de nacht
We zijn blij dat er een nachtelijk vaarverbod geldt voor pleziervaartuigen, maar waarom pas vanaf 23:00 uur? Het college besloot onlangs dat mensen na 22:00 uur niet meer mogen zwemmen bij de Muntsluis, want te belastend voor omwonenden. De Partij voor de Dieren ziet liever dat het vaarverbod om 22:00 uur ingaat. Dit is fijner voor watervogels, die ’s nachts in de ‘slaapstand’ gaan. Kan het college dit toezeggen? Anders dienen we een motie in.

Ik zag laatst een filmpje van een enorm plezierjacht dat vast zat onder een brug op de Oudegracht. Die dingen brengen schade toe aan de historische bruggen en werven van Utrecht. Kan het college toezeggen dat deze monsters niet meer over de Oudegracht en andere wateren met lage bruggen mogen varen? Zo nee, waarom niet?

Emissievrije boten
1 januari 2025 emissievrij varen is voor ons het absolute minimum. Het verbaast ons dat het college schrijft dat er pas vanaf 2025 een verbod komt voor vaartuigen met een brandstofmotor op de Kromme Rijn, want eerder wensten Utrecht, Bunnik en HDSR om dit vanaf 1 januari 2024 te verbieden. 5 juli werd nog een motie aangenomen bij HDSR die daarom vroeg. Kan het college toezeggen zich hier alsnog voor in te spannen samen met HDSR en Bunnik? Zo nee, waarom niet? Anders dienen we hier een motie op in.

Tot slot: waarom mogen vaartuigen voor evenementen pas in 2030 emissievrij zijn?