Commis­sie­bij­drage Evaluatie bomen­beleid

Zo, gelukkig gaan we het weer over bomen hebben. En in onze voorbereiding voor deze commissie stuitten we steeds weer op nieuwe situaties, waardoor wij hier wel de hele dag verder over zouden kunnen praten. Maar om ons toch een beetje in te houden hebben we 5 punten vandaag. Ten beginnen bij de bomenboekhouding:

1. Bomenboekhouding

Excuses om het zo te moeten noemen, maar jeetje wat is het een zooitje als het goed om de boekhouding over bomen. Het zogeheten ZAAK-systeem verzaakt in bijna alle opzichten.

ZAAK-systeem

Hoe kan ik vandaag namelijk een goed inhoudelijk debat voeren als meer dan de helft van onze technische vragen niet kunnen worden beantwoord, omdat ‘de gevraagde gegevens niet centraal gemonitord’ worden er geen overzichten beschikbaar zijn en sommige gegevens domweg niet geregistreerd worden?

Het is onmogelijk om ons een overzicht te geven van mutaties in het bomenbestand. Een overzicht van het aantal bomen op een bepaalde peildatum kan het systeem nog net maken, maar hoe dit zo gekomen is, dus hoeveel bomen zijn erbij gekomen, hoeveel zijn eraf gegaan en welke redenen daaraan ten grondslag liggen, is onmogelijk te produceren.

Hoe moeten wij het gemeentelijke bomenbeleid controleren als een groot deel van de informatie over de uitvoering van dit beleid ontbreekt? En vergis je niet; in andere steden kan het wel, sinds 1 januari 2013 zijn er in 320 gemeentes prima overzichten te vinden. Hoe kan het dat het in 2016 in Utrecht onmogelijk is om dit soort informatie uit het systeem te halen? En wanneer komt er een systeem die dit wel kan?

Ik kan mijn controlerende taak als gemeenteraadslid niet uitvoeren en hoop dat meerdere raadsleden zich bij mijn pleidooi zullen aansluiten vandaag dat dit zo niet langer kan.

Rekenkameronderzoek

Ook heerst er bij ons veel wantrouwen tegenover de betrouwbaarheid van de bomenkaart en tegenover de cijfers in dit evaluatierapport. Op nieuws030 lezen we “Met cijfers over de toename van het aantal bomen wordt weer flink gegoocheld. In 2011 zouden er 135.410 bomen zijn en in 2016 zou dat aantal toegenomen zijn tot 159.978. Je zou denken dat er in 5 jaar 24.568 bomen bij zijn geplant. Dat is niet zo, het verschil zit hem er voornamelijk in dat de bomen van landgoederen in 2011 niet en in 2016 wél werden meegeteld. En verder is het zo dat er in de loop van de jaren aanzienlijk meer bomen zijn gekapt dan uit de cijfers van de gemeente blijkt. Anders dan de gemeente beweert is noch het aantal, noch de gemiddelde leeftijd toegenomen.”
Een onafhankelijke evaluatie lijkt ons een juiste stap gezien nu de slager zijn eigen vlees heeft gekeurd. Graag een reactie van de wethouder hierop.

Wij hebben vast nagedacht over zo’n onderzoek en denken dat de integriteit van de aan de bomenkaart ten grondslag liggende database misschien eens onderwerp van een rekenkameronderzoek zou kunnen zijn. Een onafhankelijk rekenkameronderzoek kan aantonen of de bomenboekhouding klopt. Dat geeft ons een realistische evaluatie. Ik ben benieuwd hoe niet zozeer de wethouder ,maar juist andere fracties hierover denken.

2. De criteria bij velvergunningen.

Criteria kap

Bij het besluit over een velvergunning wordt een zorgvuldige afweging gemaakt, dat geloven wij. Toch speelt hierbij alleen de boomwaarde een rol. Dat is op zich goed, maar niet voldoende. Want de ecologische-, ruimtelijke-, culturele- en milieuwaarde van bomen zou afgewogen moeten worden tegen de waarde die we terugkrijgen na de kap van een boom. De aanleg van een trambaan, het comfort op een fietspad en het voorkomen van pluisjes op de stoep, zijn van verschillende sociale of maatschappelijke waarde. Daarom is het volgens ons noodzakelijk ook de reden voor een kap-aanvraag op te nemen in de besluitvorming. Alleen dan kunnen ook wij de waarde van het behoud of de kap van een boom afwegen tegen het gemis van de boom. Graag een toezegging dat het bomenbeleid op dit punt gewijzigd zal worden. Daarbij denken wij dat het wellicht ook tijd wordt om ecologische waarde en klimaatwaarde van bomen zwaarder te laten wegen dan ruimtelijke waarde. Ik ben benieuwd hoe wethouder en andere fracties daarover denken.

Criteria herplantplan

Wij willen criteria voor een herplantplan. Er is op het moment dat er besloten wordt over de kapaanvraag niet altijd een helder herplantplan aanwezig. Dat is wel nodig, want na kap zou op z’n minst dezelfde boomwaarde moeten terugkeren. Dat betekent bijvoorbeeld niet perse evenveel bomen, maar evenveel bladvolume zodat de luchtzuiverende werking gelijk blijft, of evenveel nectar zodat de ecologische waarde vergelijkbaar blijft. De vier criteria die gelden bij het beoordelen van de velvergunning, zouden ook toegepast moeten worden op het herplantplan, zodat als er gekapt wordt er minstens evenveel boomwaarde terugkomt. En als herplant van dezelfde waarde op de locatie van kap niet mogelijk is, zou er een financiële compensatie moeten komen zodat de ecologische en milieuwaarde op een andere plek gerealiseerd kan worden. Graag een toezegging dat het bomenbeleid op dit punt gewijzigd zal worden.

3. Bescherming bestaande bomen

Beschadiging van stam en wortels

Een veelvoorkomende reden voor kap is de beschadiging van een boom, of het afsterven van de boom als gevolg van beschadiging van boom of wortels. Blijkbaar lukt het niet om bomen voldoende tegen menselijk handelen te beschermen. De wortels sterven bijvoorbeeld af door verdichting van de ondergrond, of de stam wordt beschadigd waardoor de boom zichzelf niet meer goed kan beschermen. Meer maatregelen om de omgang met bomen te verbeteren zijn noodzakelijk, en als deze maatregelen er al zijn ontbreekt het blijkbaar aan scholing van medewerkers en van bouwvakkers om die maatregelen uit te voeren en handhaving dat dit daadwerkelijk gebeurt.

Beleid op het voorkomen van beschadigingen die tot kap leiden worden stelselmatig niet nageleefd. Wij hebben de afgelopen jaren zelf al regelmatig aan de bel moeten trekken als het al fout gaat in de stad bij bijvoorbeeld bouwwerkzaamheden.

U zegt zich te houden aan het handboek bomen openbare ruimte. Daarin staat onder meer dat de gemeente bij werken van zichzelf en van anderen tot 1,5 meter buiten de kroonprojectiegrens van de bomen moet blijven. Met name de zone van de buitenste anderhalve meter waar een groot deel, soms het grootste deel van de haarwortels zich bevindt, zijn van groot belang. In de praktijk zien we dat men zich hier vaker niet dan wel aan houdt. Soms ligt er nog een excuus-rijplaat, maar dat geeft onvoldoende bescherming. Dit moet stoppen en is onacceptabel. Deelt de wethouder deze emotie? En onafhankelijk van het antwoord daarop, wat gaat de wethouder doen om een einde aan deze misstanden te maken?

Snoeibeleid

Een ander aspect van de bescherming van bestaande bomen is het gemeentelijk snoeibeleid. Snoeien is nodig voor onderhoud en bij bomen langs wegen bijvoorbeeld ook om te zorgen dat het verkeer er goed en veilig onderdoor kan rijden. Bewoners vertellen ons echter dat onze gemeente veel hoger opsnoeit (ze snoeien nu tot 8 meter, zodat het tot 6 meter hangt) dan wettelijk vereist (wettelijk tot 4 meter mogen de takken hangen, waarbij tot 6 meter snoeien) en ook veel hoger dan noodzakelijk is om een goede doorgang van verkeer mogelijk te maken. Kan de wethouder toezeggen om het snoeibeleid nog eens tegen het licht te houden en te onderzoeken of dit wat minder streng kan, en daarbij ook de vergelijking met het snoeibeleid van andere gemeenten te maken?

Utrecht wil graag grotere en oudere bomen, dan moeten we bomen ook de kans geven om groot en oud te worden.

4. Communicatie

Afdelingen onderling

De beoordeling van een aanvraag wordt in Utrecht door VTH (Vergunning, toezicht en handhaving) gedaan, maar die is voor de vakinhoudelijke beoordeling afhankelijk van de afdeling Milieu en Mobiliteit en van de afdeling Stadsbedrijven. Maar bij Stadsbedrijven dienen ze ook de aanvraag in. Dat kan en moet anders, want ook hier keurt de slager zijn eigen vlees. De Partij voor de Dieren wil voorstellen of er gekeken kan worden om een onafhankelijke partij hierbij te betrekken. Dit kan bijvoorbeeld de RUD zijn.

Hoe denkt de wethouder over de suggestie om te gaan onderzoeken of het niet beter zou zijn om VTH over te hevelen naar de RUD (regionale uitvoeringsdienst)?

Bewoners

Juist omdat informatie moeilijk of niet beschikbaar is hebben bewoners de indruk dat het bomenbeleid, en dan met name het kapvergunningbeleid, niet zorgvuldig of niet correct toegepast wordt. Dat moet echt anders.

Bij een gepubliceerde aanvraag is vaak wel een overzicht van bijlagen opgenomen, maar de daadwerkelijke bijlagen ontbreken. Er is uitgelegd dat dit komt omdat de bijlagen niet altijd direct beschikbaar zijn, maar het valt ons ook op dat aanvragen die al langer gepubliceerd staan ook niet compleet zijn. Bovendien: hoe kan het dat ontbrekende bijlagen wel beschikbaar zijn voor wie met een usb-stick naar het stadskantoor komt of ze daarna per mail opvraagt? Graag een uitleg en daarnaast de vraag: Wil de wethouder ervoor zorgen dat er vanaf nu in elk geval duidelijk gecommuniceerd wordt dat en wanneer de aanvragen compleet worden gemaakt?

Om ervoor te zorgen dat ook voor omwonenden die niet geabonneerd zijn op de overheidsbekendmakingen duidelijk wordt dat bomen in hun omgeving gekapt gaan worden zou het goed zijn dat bomen waarvoor een aanvraag gedaan is ook fysiek gemarkeerd worden, daarvoor bestaat geschikte verf. Kan de wethouder de mogelijkheden hiertoe onderzoeken?

Ook over de publicatie van die aanvragen: sinds 2 jaar wordt daarbij de duur van de zienswijzentermijn niet meer vermeld. Dat is onprettig voor inwoners die een zienswijze willen indienen, sommigen spreken zelfs over rechtsonzekerheid. Kan de wethouder ervoor zorgen dat deze termijn weer vermeld gaat worden bij de publicaties? En dat wanneer vergunningen worden ingetrokken, deze intrekking ook bekend gemaakt wordt? (daardoor wordt namelijk transparant dat welke vergunningen nog niet afgehandeld zijn en welke vergunningen ingetrokken. Nu wachten wij en anderen soms tevergeefs op een besluit omdat nooit bekend gemaakt is dat een aanvraag ingetrokken is).

5. Bomenparagraaf

In de antwoorden op onze technische vragen haalt u het voorbeeld aan dat door scenariobespreking bij het project Leeuwesteyn meer bomen behouden konden worden dan in het oorspronkelijke plan. Ook in het evaluatierapport stelt u dat het beter zou zijn de bomenparagraaf beter toe te lichten en meerdere scenario’s te noemen hoe bestaande bomen kunnen worden ingepast en behouden. Kunt u toezeggen dat scenariobespreking vanaf nu de standaard gaat worden bij alle bestemmingsplannen?

Dank u wel.