Monde­linge vragen Behoud betaalbare Vlam­pijp­a­te­liers voor kunste­naars

Indiendatum: 7 dec. 2023
Antwoorddatum: 7 dec. 2023

Mondelinge vragen 3, 7 december 2023

Donderdag 30 november zijn we als raad geïnformeerd dat de Plaatsmaker als huurder van de Vlampijpateliers de huur vanaf 1 december opzegt met als consequentie dat de ateliers op 1 maart 2024 leeg moeten zijn.

Wij zijn hierdoor verrast omdat wij in oktober nog een brief ontvingen met de plannen voor renovatie van deze ateliers, waarbij de huidige huurders het pand waarschijnlijk na de zomer tijdelijk zouden moeten verlaten voor deze renovatie. Ook zijn wij verrast omdat nadat de ateliers de afgelopen twee jaar twee keer gesloten werden in verband met veiligheidsrisico’s, ons verzekerd is dat het nu veilig was in de ateliers.

De Vlampijpateliers is een belangrijke broedplaats in Utrecht waar zo’n 75 kunstenaars ateliers huren, sommige al tientallen jaren. Hen is altijd beloofd dat ze ruim van tevoren te horen zouden krijgen hoe e.e.a. zou verlopen. Én dat ze na de renovatie terug konden keren naar hun (eigen) ateliers. Deze plotselinge huuropzegging zorgt voor enorme onrust bij de kunstenaars.

We komen als raad nog te spreken over cultureel vastgoed maar hebben als fracties van GroenLinks, Partij voor de Dieren, PvdA, D66, Student & Starter, Utrecht Solidair en CDA nu al deze vragen:

1. Wat is er veranderd sinds de brief van oktober 2023 waardoor de huur ineens is opgezegd? Zijn de ateliers wat de gemeente betreft op dit moment veilig genoeg om nog te verhuren?

Antwoord: Voordat ik toekom aan de beantwoording van de vragen wil ik van de gelegenheid gebruik maken om aan te geven dat het college maar ook de Plaatsmaker ontzettend balen van de manier waarop dit gelopen is. Het is een meer dan vervelende situatie voor de betrokken kunstenaars en we zijn er enorm van geschrokken. We doen ons uiterste best om te werken aan een oplossing. In antwoord op vraag 1 kan ik melden dat het gebouw op dit moment niet onveilig is. In dat opzicht is er niets veranderd sinds oktober dit jaar, maar de risico’s op calamiteiten nemen wel toe. Deze risico’s liggen vanuit het huurcontract dat we met de Plaatsmaker hebben, ook bij hen. Door hun raad van toezicht is de vraag gesteld of de Plaatsmaker dit risico wel kan dragen. De verzekeraar van de Plaatsmaker heeft aangegeven deze risico’s niet meer te kunnen dekken. Dat heeft de Plaatsmaker doen besluiten om de huur op te zeggen. Als gemeente delen we deze afweging wel. We zien de kans op calamiteiten toenemen en de financiële impact die volgt uit deze calamiteiten kunnen ook wij niet overzien en voor onze rekening nemen.

2. Atelierruimten zijn schaars in Utrecht en een opzegtermijn van 3 maanden is niet te doen voor de meeste huurders. Is het college bereid om in samenspraak met de Plaatsmaker te onderzoeken of die termijn verlengd kan worden tot minstens 6 maanden (30 juni), eventueel een aantal maanden als onderdeel van het leegstandsbeheer.

Antwoord: Ik begrijp de tweede vraag heel goed. Binnen drie maanden een andere ruimte vinden, is ontzettend
moeilijk gezien de schaarse betaalbare ruimte voor kunstenaars in de stad. De opzegtermijn van drie maanden is echter wel onderdeel van het contract dat de huurders met de Plaatsmaker hebben. Daar vloeien die drie maanden uit voort. De Plaatsmaker kan het risico op schade ook niet langer dragen dan die drie maanden, zo hebben zij aangegeven. Deze maand wordt met Ad hoc ook gekeken naar het tijdelijk beheer van het pand. Wanneer hiertoe wordt overgegaan, zal dit met een zeer minimale bezetting zijn. Dit nemen we ook mee in de raadsbrief met een update, die we in Q1 van volgend jaar hebben toegezegd.

3. De Vlampijpateliers behoren tot de meest betaalbare creatieve werkplekken in onze stad en wij maken ons grote zorgen over de huidige huurders. Wat wordt er, meer dan al in de brief vermeld, gedaan om deze kunstenaars te behouden voor onze stad?

Antwoord: Als antwoord op vraag 3 kan ik zeggen dat de Plaatsmaker 61 huurders van de Vlampijpateliers in plaats van drie nu zes maanden voorrang heeft gegeven op alternatieve locaties in hun bestand. Naar verwachting komen er in deze periode ongeveer 45 ruimtes vrij. Daarnaast heeft de Plaatsmaker concrete gesprekken met twee externe partijen voor aanhuur van twee panden op korte termijn. Mochten we de Plaatsmaker hierbij kunnen ondersteunen, dan zullen we dit als gemeente natuurlijk ook zeker doen. Begin volgend jaar komt over de uitkomst van deze gesprekken meer helderheid en die zullen we dus ook meenemen in de update die we aan de raad hebben beloofd. Dit betekent dat mogelijk niet alle huurders een-op-een een nieuw atelier zullen vinden voor 1 maart, maar we zetten
wel alles op alles opdat 1 juni wel iedereen een nieuwe ruimte heeft. Het is overigens de verwachting dat 10 tot 15 procent van de huurders geen nieuwe ruimte zoekt of bij een andere partij gaat huren, zoals de Nijverheid, de Vechtclub of via Ad hoc. Ik wil daar nog aan toevoegen dat wij binnenkort met de raad in gesprek gaan over de zoektocht naar meer betaalbare culturele broedplaatsen in de stad. Daarover komt ook nog een en ander naar de raad, maar dat is dus niet op die heel korte termijn te realiseren.

4. Klopt het dat door de huuropzegging van de Plaatsmaker de toekomst van de Vlampijpateliers als betaalbare culturele broedplaats in gevaar kan komen vanwege het zogenaamde Didam-arrest?

Antwoord: Vraag 4 moet ik ontkennend beantwoorden. Het klopt niet dat de toekomst als betaalbare broedplaats op het spel staat door het Didam-arrest. Het project gaan gewoon door en het pand wordt, zoals we ook in de raadsbrief van oktober meldden, zodanig verbouwd dat het doel van het huisvesten van kunstenaars blijft en er even veel ateliers terugkomen als er nu zijn. Er vindt wel een openbare selectieprocedure plaats voor de nieuwe huurders vanwege dat Didam-arrest. Maar voor deze selectie kunnen criteria worden opgenomen, bijvoorbeeld over de betaalbaarheid. De Plaatsmaker wordt natuurlijk ook uitgenodigd om zich in te schrijven voor die selectieprocedure.

5. Is het college bereid om zich in samenspraak met de Plaatsmaker ervoor in te zetten dat de toekomst van de Vlampijpateliers geborgd wordt zodat de kunstenaars terug kunnen keren naar hun eigen ateliers, conform alle eerdere toezeggingen?

Antwoord: Als antwoord op vraag 5 kan ik melden dat er, nu de Plaatsmaker de huur heeft opgezegd, een openbare selectieprocedure plaatsvindt, nogmaals, vanwege dat Didam-arrest. De gemeente zet zich ervoor in om de huidige kunstenaars daar terug te laten keren. We kunnen echter niet met volle zekerheid garanderen dat alle kunstenaars op die manier terug kunnen komen. Het hoofddoel is dat er in de Vlampijpateliers betaalbare culturele maakruimte blijft en zelfs wordt uitgebreid. Daar kunnen we met de criteria in de selectieprocedure ook echt op sturen. Dit kunnen we wel garanderen.

Pepijn Zwanenberg, GroenLinks
Louise de Vries, Partij voor de Dieren
Hester Assen, PvdA
Dirk-Jan van Vliet, D66
Annemarijn Oudejans, Student & Starter
Yvonne Hessel, Utrecht Solidair
Bert van Steeg, CDA