Monde­linge vragen Extreme verhoging stads­ver­warming

Indiendatum: 22 dec. 2022
Antwoorddatum: 22 dec. 2022

Mondelinge vragen 1, 22 december 2022

Op 19 december kregen Utrechters met stadsverwarming nieuwe tarieven van Eneco toegestuurd. De tarieven leiden tot diverse reacties richting raadsleden en op social. De maximale warmtetarieven worden gereguleerd door de ACM maar leveranciers zijn vrij in het vast stellen van de tarieven. Per 1 januari komt er een prijsplafond voor het verbruik. Het lijkt er op dat Eneco bijna alle tarief onderdelen heeft verhoogd naar het maximum en voor heel Nederland 1 tarief hanteert en daarmee afwijkt van andere warmteleveranciers in Nederland. Al vaker zijn vanuit de raad zorgen over de tarieven van de stadsverwarming geuit. De fracties hebben daarom nu de volgende vragen, namelijk:

1. Hoe oordeelt het college over de door Eneco gekozen tarieven in relatie tot het prijsplafond, de gekozen tarieven van andere leveranciers en het ontbreken van verschillende tarieven per net?

2. Hoe kan het dat de opgelopen gasprijzen zo’n effect hebben terwijl gesteld wordt dat de stadsverwarming voornamelijk op biomassa draait?

3. Deelt het college dat het prijsplafond bedoeld is om financiële problemen bij inwoners op te lossen en niet om de inkomsten van energieleveranciers te verhogen? Is het college bereid om vanuit dat perspectief Eneco aan te spreken op de nieuwe tarieven?

Eneco krijgt ook een belangrijke rol in de uitbreiding van het stadswarmte net.

4. Deelt het college dat de voorgestelde maximale invulling van de tarieven niet bijdraagt aan vertrouwen in en draagvlak voor stadsverwarming als alternatief om hele wijken van het gas af te laten gaan?

5. Weegt het college de tarieven mee in de beoordeling van nog lopende voorstellen voor uitbreidingen van het warmtenet?

Antwoord: We hebben hier al vaker over gesproken en ik weet dat het verschrikkelijk onbevredigend is, maar in het huidige stelsel heeft de gemeente hier niets over te zeggen. In de tweede plaats heeft zij daar weinig inzicht in. Het is wat ons betreft dus echt een vraagstuk. Het huidige systeem met een warmtenet en een warmtesysteem is een monopoliesysteem; dat zit ook wel in de aard van het beestje. Op dit moment zijn dat in Utrecht maar ook in andere plaatsen private bedrijven. Landelijk hebben we een marktordening met de ACM als scheidsrechter, de waakhond. Dat er regels zijn, weten de heer Te Hoonte en ook andere raadsleden heel goed. Die zijn nu nog gesteld op de gasreferentie en daar willen we vanaf, ook in Utrecht. Dat wordt ook gedeeld in Den Haag en het gaat in de nieuwe wetgeving ook gebeuren. Maar dat schijnt echt nog een aantal jaren te moeten duren. Daar is flink op gedrukt, maar het ministerie ziet echt geen mogelijkheid om dat te versnellen. Dat is de achtergrond. Wij kunnen ook niet bij ENECO naar binnen kijken en ik kan dus niet zien welke berekening zij hebben gemaakt over hun hele systeem. Dat is er namelijk ook nog aan de hand bij ENECO. Zij zitten in ieder geval wel aan de bovenkant. Dat hebben de vragenstellers goed gezien.

Door het prijsplafond wordt het effect in de praktijk wel gedempt. De inschatting is dat de prijs € 10 tot € 15 per maand omhooggaat bij gemiddeld gebruik. Voor ons is het dus heel belangrijk dat dit verandert. Het is overigens ook goed op te merken dat in het huidige systeem heel veel kosten afhankelijk zijn van gas. Er zit nog een gascentrale op de stadsverwarming, maar daarbij moeten we ons realiseren dat het biomassagedeelte ook is verzekerd voor gasprijzen om problemen voor ENECO
te voorkomen als de tarieven niet hoger mogen worden ingeval de gasprijzen laag zijn en biomassaprijzen niet. Als de gasprijzen laag zijn, heeft ENECO zich verzekerd tegen het nadeel daarvan maar omgekeerd heeft zij ook geen voordeel van de biomassabronnen als de gasprijzen hoog zijn. Het is een ingewikkeld verhaal, maar het middelt dus uit. De elektriciteitskosten zijn ook gestegen en zij berekenen de prijs over het hele systeem, dus andere kosten – bijvoorbeeld die van restwarmte – stijgen ook allemaal mee. Het is dan ook geen bubbel; de kosten voor ENECO zijn wel echt gestegen. Hoe vervolgens de berekening binnen het bedrijf in elkaar zit, kunnen wij niet zien.
Daar checkt de ACM op. Er zit in ieder geval ook de check op dat er geen onredelijke rendementen zijn. Vroeger werd een bandbreedte van 5 à 6 procent gerekend, maar de ACM is dat opnieuw aan het ijken. Ze kunnen dus niet eindeloos rendementen rekenen. Dat is in ieder geval een feit, want de ACM moet daarop controleren.

De vragenstellers zeggen ook dat dit niet helpt in de transitie. Daar ben ik het volstrekt mee eens. Dit helpt inderdaad niet. Wij zijn van mening dat de wet en de kostenstructuur moeten veranderen en dat de transparantie moet worden verbeterd. Bovendien, zoals het kabinet heeft gezegd, moet het publiek worden georganiseerd. Daar zijn wij voor en wij hopen dat het soelaas gaat bieden, waardoor het een aantrekkelijker product wordt in de toekomst wanneer de mensen van het gas moeten en overgaan op een warmtesysteem. Dat helpt de zaak vooruit.

Gertjan te Hoonte, Utrechtse VVD
Maarten van Heuven, Partij voor de Dieren
Ralph Peters, D66
Rachel Heijne, GroenLinks
Jantine Zwinkels, Cda
Ilse Raaijmakers, Pvda
David Bosch, PVV
Mahmut Sungur, Denk
Rik van der Graaff, Christenunie
Yvonne Hessels, Utrecht Solidair
Annemarijn Oudenjans, Student & Starter
Nando Temming, Stadsbelang Utrecht