Monde­linge vragen Gezonde voeding en beweging in Utrecht

Indiendatum: 24 sep. 2020
Antwoorddatum: 24 sep. 2020

Mondelinge vragen 9, 24 september 2020

Afgelopen zondagavond was wethouder Sven de Lange uit Rotterdam in de uitzending van Nieuwsuur, met voorstellen op lokaal en landelijk niveau om gezonde voeding te stimuleren. In beeld kwamen ook enkele bestaande initiatieven en programma’s die in de praktijk succesvol blijken.

1. Welke inzichten hebben wij in Utrecht, zowel de gemeente als haar maatschappelijke partners in de gezondheidszorg, over de preventieve werking van deze maatregelen, in het voorkomen van ziekte (en daarmee ook kosten)? Zijn deze baten al onderzocht, wat zijn de bevindingen?

De programma's en de activiteit die in Rotterdam plaatsvinden, vinden ook in Utrecht plaats. Overgewicht is een complexe opgave die om verschillende interventies op verschillende leefgebieden tegelijk vraagt, zoals leefomgeving, opvoedstijl van ouders, eet- en beweeggewoonten, schoolomgeving en achterliggende factoren zoals het opleidingsniveau van ouders en stress. Wij weten dat een integrale aanpak effectief is. Er lopen vier multidisciplinaire aanpakken voor kinderen met overgewicht van 4 tot 12 jaar. De aanpakken verschillen van elkaar omdat die aansluiten op de wijk. Een goed voorbeeld daarvan is Zuid, daar is BOKS (beweging, opvoeden, kinderen en sporten). Dat is een samenwerking tussen fysiotherapeuten, diëtisten, jeugdverpleegkundigen en de beweegmakelaar. Die aanpakken zijn wij aan het monitoren.

2. Mensen met overgewicht hebben een verhoogd risico bij COVID-19. Zit het college in de actualiteit ook een kans om gezonde leefstijl te stimuleren?

Ja, dat zien wij zeker. COVID-19 onderstreept nog meer het belang van een gezonde leefstijl. Men ziet dat mensen er soms minder mee bezig zijn, omdat hun hoofd er minder naar staat en omdat zij andere zorgen hebben. Ik ben het heel erg met mevrouw Zwinkels eens dat dit ook een goede aanleiding geeft en extra laat zien dat het nodig is. Vanuit Gezond Gewicht Utrechtse Jeugd willen wij extra investeren in kwetsbare groepen kinderen, zoals bijvoorbeeld leerlingen op het speciale onderwijs. Dat komt terug in het uitvoeringsplan Gezond Gewicht Utrechtse Jeugd dat nu in de maak is. Vóór het einde van het jaar wordt dat de commissie voorgelegd.

Gemeente Utrecht schijnt zich al in te zetten voor een suikertaks. Eerder in de raadscommissie hebben woordvoerders van PvdD, D66 en GroenLinks het voorstel gedaan tot een Voedselagenda. Toen is ook de toezegging gedaan een pact te sluiten met MO/zorgorganisaties over gezond eten i.r.t. herstel.

3. Is het college bereid zich aan te sluiten bij de lobby van Rotterdam voor landelijke maatregelen?

Ik heb goed nieuws: er is al een gezamenlijke lobby. Eind vorig jaar heeft in NRCHandelsblad een opinieartikel van de G4-wethouders gestaan over suikertaks. Ik heb daar indertijd als tijdelijke wethouder Volksgezondheid aan meegewerkt, mijn naam staat eronder. Namens dezelfde lobby is een position paper over de suikertaks naar leden van de Tweede Kamer gestuurd. Dit is al een gezamenlijke lobby.

4. Welke mogelijke lokale maatregelen ziet het college voor Utrecht, zowel in randvoorwaardelijk vastgestelde (ruimtelijke) kaders als in sturende prikkels en projecten om gezonde voeding te stimuleren, in de openbare ruimte maar wellicht ook thuis achter de voordeur?

De verkenning naar mogelijkheden om gezonde alternatieven te stimuleren, is volop gaande. Momenteel is het voor de gemeente moeilijk om bij het verlenen van horecavergunningen selectief te zijn op grond van gezondheidsargumenten. Ongezond voedselaanbod is geen afwegingscriterium. Wij doen op dit moment een gezamenlijk onderzoek samen met Amsterdam, Rotterdam en Ede over hoe gemeenten via beleid en regelgeving kunnen sturen op een gezondere voedselomgeving. De resultaten van dat onderzoek zijn naar verwachting in het vierde kwartaal van dit jaar klaar. Op basis van die uitkomsten willen wij vervolgstappen bepalen. Daarover wordt de raad geïnformeerd, naar verwachting in het eerste kwartaal van 2021. Het antwoord op vraag 4. Het motto "gezond stedelijk leven voor iedereen" is inderdaad heel belangrijk bij alles wat wij doen.

In Utrecht hebben we het motto “gezond stedelijk leven voor iedereen”. Voeding leek in het recente debat over de Volksgezondheidsnota 2019-2023 nog wat onderbelicht te zijn. Beweging komt al wel meer aan bod, o.a. via de zogeheten JOGG-aanpak (jongeren op gezond gewicht).

5. Hoe zou het college in de komende twee jaar het belang van gezonde voeding willen borgen in haar beleid en projecten? Welke acties kunnen we vanuit het college op korte termijn hierin verwachten? Wat wordt er bijvoorbeeld gedaan wordt om organisaties die met jongeren bezig zijn, te laten aansluiten bij de JOGG?

Dit hangt heel erg af van de mogelijkheden die uit het genoemde onderzoek naar voren komen. Wij willen daarbij de input van de voedselconferenties en themabijeenkomsten betrekken. Mevrouw Zwinkels noemde acties op korte termijn, zoals Jongeren op gezond gewicht. Organisaties die met jongeren bezig zijn, zijn betrokken bij de aanpak Gezond gewicht Utrechtse jeugd. De insteek van die aanpak is juist om dat samen met organisaties in de stad te doen. Op dit moment maken wij samen met partijen in de stad een uitvoeringsplan. Dat plan komt vóór eind dit jaar naar de raad toe. Het wordt een druk vierde kwartaal met betrekking tot gezonde voeding, waarbij partijen aangeven welke bijdrage zij leveren. Een concreet voorbeeld is de samenwerking met ROC Midden Nederland in een vitaliteitslab in de samenwerking met VSO-scholen om te bekijken hoe kinderen in het speciaal onderwijs een gezond gewicht krijgen.

Op 17 juli 2020 ontvingen wij nog een raadsbrief met een overzicht van acties en ontwikkelingen. Dank daarvoor.

6. Is er al een datum voor de voedselconferentie en kunnen de hierboven genoemde thema’s daar nog bij betrokken worden?

In verband met corona worden dit jaar drie online themabijeenkomsten georganiseerd als opmaat naar een brede voedselconferentie die hopelijk begin 2021 kan plaatsvinden. De eerste themasessie gaat over bovengenoemde thema's, de gezonde voedselkeuze, gemakkelijk voor iedere Utrechter. De raad ontvangt daar natuurlijk ook een uitnodiging voor.

7. Hoe worden de acties uit de brief bewaakt en geactualiseerd?

Het antwoord op vraag 7. Wij nodigen de raad uit voor de online themabijeenkomsten en de voedselconferentie wanneer die worden georganiseerd. Indien nodig wordt de raad tussentijds geïnformeerd over bijvoorbeeld een wijziging in de planning van de conferentie en na afloop natuurlijk ook weer over de beoogde uitkomst, de Utrechtse voedselagenda samen met de stad.

Jantine Zwinkels, CDA
Maarten van Heuven, Partij voor de Dieren
Rachel Streefland, ChristenUnie
Marcel Vonk, GroenLinks