Monde­linge vragen Zorgen over uitbuiting Oekra­ïense vluch­te­lingen

Indiendatum: 30 mrt. 2023
Antwoorddatum: 30 mrt. 2023

Mondelinge vragen 1, 30 maart 2023

Het komt helaas vaker voor dat vluchtelingen en arbeidsmigranten onder slechte omstandigheden in ons land verblijven en werken, waarbij ook mensenrechten geschonden worden en er sprake is van uitbuiting. Deze week lazen wij artikelen die aangaven dat ook Oekraïners die afgelopen jaar naar ons land zijn gevlucht uitgebuit worden: Zorgen over uitbuiting Oekraïense vluchtelingen in Nederland (nos.nl) en Oekraïense vluchtelingen benadeeld en uitgebuit in Nederland - FairWork

Van de ruim 200 Oekraïense vluchtelingen die zich bij FairWork meldden was bij ruim 70 sprake van arbeidsuitbuiting. De fracties van de PvdA, PvdD, D66, Student & Starter, GroenLinks en Volt zetten zich zowel landelijk als lokaal in tegen uitbuiting van migranten en vluchtelingen en voor goede arbeidsomstandigheden.

De bevindingen van FairWork leiden tot zorgen bij de fracties over uitbuiting in heel het land maar dus ook in Utrecht, daarom hebben wij de volgende vragen:

1. Zijn er signalen dat deze uitbuiting ook in Utrecht plaatsvindt? Zo ja, wat zijn die?
2. Wat doet het college om te voorkomen dat uitbuiting plaatsvindt?
3. Het risico op uitbuiting speelt bij meer arbeidsmigranten. De raad wacht al enige tijd op een meerjarig Utrechts Plan van Aanpak EU-arbeidsmigranten.[1] Wanneer komt dit plan naar de raad en staan daarin ook maatregelen om uitbuiting tegen te gaan?

[1] We komen met concrete voorstellen in een meerjarig Utrechts Plan van Aanpak inclusief de daarvoor benodigde financiering die vanuit het Rijk beschikbaar zal worden gesteld. De gesprekken met het Rijk over financiering vinden in dit najaar 2022 plaats. We gaan u in het eerste kwartaal van 2023 nader informeren

Hester Assen en Ilse Raaijmakers, PvdA
Lisanne Snippe, Partij voor de Dieren
Venita Dada-Anthonij, D66
Esma Kendir, Student & Starter
Melody Deldjou Fard, GroenLinks
Beau Nederhand, Volt

Antwoord: Dank voor de vragen Het antwoord op vraag 1 is dat het Regionaal Mobiliteitscentrum Midden-Utrecht werkt door – dat is de naam – en Vluchtelingenwerk hebben aangegeven ook dergelijke signalen te hebben ontvangen in Utrecht. Voor zover bekend, en dat is ook uitgezocht, is in twee casussen concrete melding gedaan bij de arbeidsinspectie. Ook bij de Jaarbeurs zijn deze zelfde signalen bekend. In de meeste situaties gaat het om de constructie waarbij werk en huisvesting aan elkaar gekoppeld zijn, dus niet zozeer de opvang die wij als gemeente doen, maar waarbij mensen zelf een plek vinden. Na ontslag of de afloop van het contract heeft men veelal geen slaapplaats meer.

Ten aanzien van de groep die we zelf in de opvang hebben, hebben deze signalen ons niet bereikt. We zullen hier de komende periode ook weer meer aandacht aan geven. Dat doen we ook al; we zijn alerter op signalen, we zetten in op voorlichting specifiek wat betreft de grotere opvanglocaties en het sociaal beheer neemt hier ook zijn rol in. In antwoord op vraag 2 meld ik dat we vanaf de start van de opvang Oekraïners vanuit de openbare orde en veiligheid de volgende tools hebben meegegeven. Dat is voorlichtingsmateriaal voor vluchtelingen in diverse talen – en dat bieden we nog steeds aan – voorlichtingsmateriaal op de opvanglocaties en bij gastgezinnen, e-learning voor medewerkers van de opvang, fysieke trainingen bij de Jaarbeurs en de lijn tussen opvanglocaties en wijkagenten voor het melden van signalen. Dit is toen ook al ingezet bij hotels, de Jaarbeurs en bij gastgezinnen. En dat blijven we ook nog steeds doen. Vanuit de arbeidsinspectie krijgen we onder andere terug dat het niet echt eenvoudig is om grip te krijgen op de groep, omdat de Oekraïners zich vaak niet of anoniem melden en het vaak ook gaat over een opvanglocatie die zij zelf hebben gevonden. Daar hebben wij minder zicht op.

Wat betreft vraag 3 merk ik op dat de raad eind maart de Utrechtse agenda tegen uitbuiting behandelt, waarbij arbeidsmigranten een doelgroep zijn. Dat is de portefeuille van de burgemeester. Het uitgewerkte plan van aanpak 23 voor kwetsbare EU-arbeidsmigranten en EU-burgers ontvangt de raad in het tweede kwartaal. Ondertussen hebben we natuurlijk wel al diverse maatregelen genomen in de uitvoering, zoals extra inzet voor Barka en ook de winteropvang. De raadsbrief met de stand van zaken ontvangt de raad hierover begin april en daarin is een verdere toelichting opgenomen.