Schrif­te­lijke vragen Asiel, parti­ci­patie en inte­gratie

Indiendatum: 17 jan. 2024
Antwoorddatum: 16 feb. 2024

Schriftelijke vragen 8/2024

November jongstleden heeft de Raad van State geoordeeld dat de 24-weken-eis in strijd is met de Europese Opvangrichtlijn, zie asielzoeker mag meer dan 24 weken per jaar werken - Raad van State. Dit betekent dat asielzoekers meer dan 24 weken per jaar mogen werken. Door experts wordt deze uitspraak een grote doorbraak genoemd: Experts noemen loslaten 24-wekeneis asielzoekers grote doorbraak (nos.nl). De uitspraak van de Raad van State is een stap in de goede richting voor de integratie van asielzoekers in onze samenleving, het gevoel van eigenwaarde, het voorkomen van sociaal isolement en uitsluiting en het bevorderen van zelfstandigheid . Daarnaast kan dit kansen bieden gezien de krapte op de arbeidsmarkt. De uitspraak van de Raad van State is volgens de PvdA, D66, EenUtrecht, Student & Starter en Partij voor de Dieren dan ook genoeg reden om asielzoekers langer te laten werken dan 24 weken. We zien de eerste gemeente al die hierop in actie komt. Daarom hebben de fracties de volgende vragen:

1. Eerder heeft het college al laten weten dat ook zij van mening is dat het op veel terreinen waardevol zou zijn als asielzoekers meer dan 24 weken in het jaar mogen werken. Hoe is de uitspraak van de Raad van State ontvangen en is er al gesproken over de verruiming van mogelijkheden om asielzoekers langer te laten werken dan tot nu toe? Zo ja, aan welke mogelijkheden tot verruiming wordt gedacht? Zo niet, waarom is hier nog niet over gesproken?

Antwoord: We zijn verheugd dat asielzoekers, die 6 maanden in Nederland zijn en werk hebben gevonden, nu kunnen blijven werken en dat zij niet na 24 weken met het werk moeten stoppen. We merken ook dat werkgevers meer mogelijkheden zien en eerder bereid zijn de tewerkstellingsvergunning (TWV) procedure in te gaan. Asielzoekers en statushouders die op het asielzoekerscentrum (AZC) wonen, vinden soms op eigen gelegenheid betaald werk. Maar ze kunnen ook werk vinden via het netwerk van Plan Einstein, via de netwerken van het COA en de Jobhunters die sinds september 2023 op de drie asielopvanglocaties in Utrecht (Joseph Haydnlaan, Voorveldse Polder en Pahud de Mortangesdreef) actief zijn. Meer informatie over de Jobhunters geven we hieronder.

2. Naar aanleiding van de uitspraak van de Raad van State heeft de gemeente Arnhem besloten asielzoekers meer te ondersteunen in het vinden van een (betaalde) baan. Zo zijn er ‘Meedoenbalies’ en wordt er ondersteuning geboden om eventuele taalachterstanden aan te pakken. Hoe denkt het college over dergelijke initiatieven? Is het college bereid om te kijken of deze initiatieven ook mogelijk zijn in onze gemeente of verwachten zij met andere maatregelen meer resultaten te boeken? Zo ja, welke maatregelen zijn dat?

Antwoord: We juichen initiatieven toe die ondersteuning bieden aan asielzoekers die willen werken. In Utrecht ondersteunen we asielzoekers al geruime tijd met het vinden van een baan. Zo worden via Plan Einstein asielzoekers (en statushouders en buurtbewoners) met verschillende werkgevers in contact gebracht, bijvoorbeeld door middel van bedrijfsbezoeken en snuffelstages. Ook kunnen zij activiteiten en cursussen volgen waardoor zij zich beter kunnen voorbereiden op de Nederlandse arbeidsmarkt. Verder worden er taalcafés georganiseerd en zijn er taalmaatjes en coachingstrajecten. Bij Plan Einstein Pahud in Overvecht zoeken we ook de samenwerking met het netwerk van de werkwinkel Overvecht. We monitoren de activiteiten van Plan Einstein en stellen waar nodig het programma bij. Zo richten we ons de komende periode meer op jongvolwassen AZC-bewoners, omdat die groep in aandeel is toegenomen in de opvanglocaties. De inzet die gepleegd kan worden om asielzoekers te begeleiden naar werk is uiteraard ook mede afhankelijk van onze financiële vooruitzichten.

Bij de asielopvanglocatie aan de Joseph Haydnlaan is sinds 2019 een Meedoenbalie. Bij een Meedoenbalie kunnen bewoners van het AZC zich melden voor activiteiten zoals vrijwilligerswerk, sport, recreatie en soms betaald werk. De vrijwilligerscentrale Utrecht is betrokken bij de Meedoenbalie aan de Joseph Haydnlaan. Bij de opvanglocatie in de Voorveldse Polder is een lichtere variant van de Meedoenbalie. De jobhunters op de opvanglocaties zijn tijdens de Meedoenbalies aanwezig om zo mensen, die betaald willen werken, meteen in traject te nemen. Bewoners van de opvanglocaties kunnen ook direct door het COA doorgestuurd worden naar de Jobhunter. Op de locatie aan de Pahud de Mortangesdreef worden mensen via het COA of de Plan Einsteinpartners doorgeleid naar de activiteiten van Plan Einstein of de Jobhunter.

Eind november hebben we uw raad via Mondelinge Vragen (MV 4 - asielzoeker mag langer dan 24 weken werken, 30 november 2023) geïnformeerd over deze pilot met de Jobhunters op de AZC's. Dit is een pilot binnen de arbeidsmarkt regio Midden Utrecht. De Jobhunters bemiddelen bewoners van het AZC naar werk, ongeacht hun status. Binnen deze pilot werken 14 Utrechtse gemeenten, het Werkgever Servicepunt (WSP, UWV en Gemeente) en het Regionaal Mobiliteits Team (RMT) en het COA samen. Er wordt gebruik gemaakt van onder andere het netwerk van het Werkgeversservicepunt en andere werkgevers in de regio. Door de werkzoekende asielzoekers actief voor te stellen bij werkgevers en in gesprek te gaan met werkgevers over het te werk stellen van asielzoekers, stimuleren we de werkgevers actief om asielzoekers in dienst te nemen. Voor de pilot zijn regionale middelen beschikbaar gesteld. Onderdeel van de pilot is om te onderzoeken waar we deze dienstverlening kunnen borgen na de pilotperiode. Dit zal ook samenhangen met de middelen die beschikbaar zijn en de wettelijke taak. Op dit moment is het begeleiden naar betaald werk van asielzoekers geen wettelijke taak. Deze pilot versterkt tevens de samenwerking tussen het COA en de gemeenten. We verwachten de uitkomsten van de pilot in december 2024. Op dit moment zijn er sinds oktober 2023 circa 100 gesprekken gevoerd. 29 bewoners hebben een arbeidsovereenkomst getekend, waarvan er 9 zijn gestart met werken. De overige 20 wachten op een terugkoppeling van de TWV aanvraag. 71 werkzoekenden zitten nog in de sollicitatieprocedure of het traject is afgesloten. Redenen hiervoor kunnen bijvoorbeeld zijn dat zij verhuisd zijn naar andere regio, dat zij toch nog niet willen of kunnen werken of dat er geen passende werkgever is gevonden.

3. Om te kunnen werken hebben asielzoekers vaak een BSN-nummer nodig. Echter krijg je pas een BSN-nummer op het moment dat je werkt. Deze kafkaëske realiteit zorgt ervoor dat asielzoekers niet, of alleen illegaal aan het werk kunnen. Wat kan het college betekenen voor de asielzoekers die tussen wal en schip vallen, ook in het licht van de recente uitspraak van de Raad van State?

Antwoord: Het klopt dat het heel lang kan duren voordat een asielzoeker een BSN krijgt. Dit wordt landelijk georganiseerd via de 5 BRP-straten in de aanmeldcentra van de Immigratie en Naturalisatiedienst (IND). Op het moment dat een asielzoeker werk heeft gevonden en de werkgever een TWV aanvraag doet, kan er een afspraak gemaakt worden bij de BRP-straat voor het verkrijgen van een BSN. Dit is ook in de pilot Jobhunter AZC afgesproken.

Onze stad kent veel verschillende initiatieven en organisaties die betrokken zijn bij de integratie van asielzoekers. Zo heeft de Universiteit Utrecht het programma Incluusion, waarbij vluchtelingen gratis bachelor vakken kunnen volgen, organiseert WelkominUtrecht culturele activiteiten en organiseert ‘Stichting Buddy to Buddy Utrecht’ contact tussen vluchtelingen en Utrechters.

4. Wij krijgen signalen dat er behoefte is aan een duidelijker overzicht van alle partijen die tot doel hebben de integratie van asielzoekers te bevorderen, en dat meer samenwerking gewenst is.

Antwoord: Het klopt dat er veel initiatieven en organisaties zijn die zich richten op asielzoekers en/of statushouders en/of andere nieuwkomers. De partijen weten elkaar goed te vinden en werken vaak samen. We herkennen uw genoemde signaal dus niet direct van onze partners.

Grofweg zijn er voor nieuwkomers en initiatieven in de stad drie ingangen of vindplaatsen; Het International Welcome Centre Utrecht Region, Plan Einstein en het Welkomhuis. Deze drie werken in toenemende mate samen en weten elkaar te vinden.

Het International Welcome Centre Utrecht Region (IWCUR) is het informatiepunt voor de internationale gemeenschap in de regio Utrecht. Ze helpen kennismigranten (en hun werkgevers), arbeidsmigranten en internationale studenten die in de regio komen wonen, werken of studeren op weg. Hiervoor kunnen zij terecht op de tweede verdieping van het stadskantoor voor praktische Engelstalige informatie over onderwijs, gezondheidszorg, taal, cultuur en meer.

Plan Einstein werkt vanuit de asielopvanglocaties en richt zich op bewoners van de opvanglocatie (asielzoekers en statushouders) en omwonenden. Alle partners van Plan Einstein komen een aantal keer per jaar bij elkaar en weten elkaar tussendoor snel te vinden. Zij werken met elkaar samen en vullen elkaar aan. Welkom in Utrecht is het platform voor initiatieven uit de stad op het gebied van nieuwkomers en deze organisatie geeft aan dat zij alle partijen in het netwerk en in de stad goed weten te vinden.

Het Welkomhuis aan de Grebbeberglaan 3A, richt zich op inburgeraars. Het Welkomhuis heeft een spil- en brugfunctie voor inburgeraars naar de partners in de stad. De sociaal makelaars van DOCK die op deze locatie werken en andere partners in het Welkomhuis, hebben een goed overzicht van de sociale kaart van Utrecht waar zij inburgeraars naar door kunnen verwijzen. Zowel van initiatieven die zich specifiek richten op integratie van nieuwkomers als van het rijke aanbod in de sociale basis in de stad. Op deze manier leren nieuwkomers hun weg vinden in Utrecht.

Daarnaast staat op de website jekuntmeer.nl een actueel overzicht van activiteiten om mee te kunnen doen zoals dagbesteding, participatie-mogelijkheden, vrijwilligerswerk, cursussen enzovoort. Partners in de stad wordt gevraagd de website zo goed mogelijk te vullen. Deze website wordt beter toegankelijk gemaakt voor nieuwkomers en professionals die met nieuwkomers werken. Zo kunnen zij gemakkelijk zoeken naar geschikt aanbod in de stad. Op deze website kan bijvoorbeeld ook gefilterd worden naar aanbod speciaal voor asielzoekers of statushouders.

5. Welke initiatieven/organisaties zijn bij de gemeente Utrecht bekend, welke rol vervullen zij exact, is hiervan een duidelijk overzicht en wordt deze informatie altijd gedeeld met asielzoekers? Zo niet, is dit iets dat opgezet/ ontwikkeld kan worden?

Antwoord: Dat is een hele lijst en het hangt af wat er op dat moment aangeboden wordt en wat de interesse en achtergrond is van de asielzoeker. Het aanbod van activiteiten kan snel veranderen en veroudert dus snel. Daarom sluiten we aan bij bestaande overzichten, zoals jekuntmeer.nl of één van de drie bovengenoemde ingangen of vindplaatsen.

Voor nieuwe bewoners van de opvanglocaties Haydn en Pahud organiseren we samen met het COA een introductiebijeenkomst, waarbij naast het COA, ook Welkom in Utrecht en Vluchtelingenwerk vertellen over de mogelijkheden in Utrecht en Plan Einstein. De bewoners van de locatie Voorveldse Polder worden doorverwezen naar het aanbod op de locaties Joseph Haydnlaan en Pahud. Vluchtelingenwerk Utrecht doet vervolgens een uitgebreide intake en bespreekt wat de beste volgende stap kan zijn voor de bewoner van het AZC. Daarnaast komen ook veel mensen via via bij de activiteiten van Plan Einstein aan.

6. Deelt het college dat het wenselijk zou zijn wanneer deze organisaties meer samen werken? Is het college ook bereid om zelf actie te ondernemen om deze initiatieven en organisaties bij elkaar te brengen?

Antwoord: Ja, we vinden het wenselijk dat organisaties zo goed mogelijk samenwerken. En het initiatief om partijen uit de stad samen te brengen, kan ook vanuit de stad zelf komen. Binnen Plan Einstein organiseren we tenminste vier keer per jaar partner-bijeenkomsten, we sturen een nieuwsbrief uit naar 561 abonnees en is er een website; www.plan-einstein.nl. Daarnaast zijn er diverse events waar verschillende partners uit de stad bij betrokken worden.

Naast werken en samenleven heeft ook wonen een belangrijke functie als aanjager van integratie. Zo kent onze stad bijvoorbeeld ‘Plan Einstein’. Een huisvestingsproject waarbij vluchtelingen en studenten samenwonen. Echter mogen vluchtelingen maar vijf jaar aan dit project deelnemen, daarbij wordt dan tevens de voorrang op een huis ontzegd.

7. Klopt het dat, door het schrappen van de voorrang, deze waardevolle projecten soms moeilijker van de grond komen? Kan een reflectie worden gegeven op de redenen waarom nog steeds voor deze ‘spelregels’ wordt gekozen en is het college bijvoorbeeld bereid om te kijken of deze mensen wel voorrang verleend kan worden nadat zij hebben deelgenomen aan plan Einstein zodat er ook weer plekken vrijkomen voor anderen binnen Plan Einstein?

Antwoord: Het Plan Einstein concept bestaat uit activiteiten en cursussen voor bewoners van het AZC en de buurt én waar mogelijk uit een deel gemengd wonen, zoals op de Pahud de Mortangesdreef met 30 studio's voor starters. Pahud de Mortangesdreef is een tijdelijke locatie en daarom kunnen we deze units alleen tijdelijk laten bewonen. De einddatum van het project is de einddatum van de woonduur. Er wonen geen vluchtelingen in deze units, maar Utrechtse jongeren of starters. Elders in Utrecht zijn er wel jongerencomplexen waar studenten met een campuscontract wonen. Zij moeten na 5 jaar volgens het campuscontract de woning verlaten om plaats te maken voor andere jongeren. Voor statushouders die in deze complexen wonen, wordt daarna vervolghuisvesting geregeld omdat zij daar vanuit de huisvestingsverordening recht op hebben.

Hester Assen, Partij van de Arbeid
Louise de Vries, Partij voor de Dieren
Venita Dada-Anthonij, D66
Gert Dijkstra, EenUtrecht
Joram van Velzen, Student & Starter
Annemarijn Oudejans, Student & Starter
Tabasum Westra- van Til, ChristenUnie
Rik van der Graaf, ChristenUnie