Schrif­te­lijke vragen Brand­brief opvang daklozen

Indiendatum: 5 nov. 2021
Antwoorddatum: 5 nov. 2021

SV 261/2021

Op 19 oktober jl. ontvingen de raad en het college een brandbrief van een aantal Utrechtse organisaties die opkomen voor de belangen van daklozen. In deze brandbrief schrijven Stichting Goud, De Achterkant, U2Bheard en Stichting Rechtop dat het ‘één minuut voor twaalf is’ en dat de opvang van Utrechtse daklozen onder druk staat. Het aantal opvangplekken is afgenomen, terwijl het aantal daklozen nog steeds groeit en de winter voor de deur staat. De bestaande opvangplekken zijn onder de maat en de organisaties spreken van een ‘mensonwaardige situatie’.

Zij komen in de hun brandbrief tot de conclusie dat: “De actuele situatie en het zeer nabije toekomst perspectief voor een menswaardige basisopvang voor rechthebbende, niet rechthebbende daklozen en ongedocumenteerden, is voor alle Utrechtse belangenbehartigers onacceptabel! Er zijn gewoon niet voldoende plekken! Dus actie!”

Voor de zomer al vroegen veel partijen al aandacht voor de situatie van de Utrechtse daklozen (SV 2021/128). Naar aanleiding van de brandbrief hebben de fracties van de VVD, Partij voor de Dieren, ChristenUnie, GroenLinks, Student & Starter, DENK, PD66, SP, CDA en PvdA de volgende vragen:

1. Herkent het college het beeld dat in de brandbrief wordt geschetst? Zo nee, waarom niet?

Wij herkennen het beeld dat de druk op de opvang al geruime tijd onverminderd groot is. Het beeld dat wordt geschetst dat er minder reguliere opvang plekken beschikbaar zijn dan voorheen om rechthebbende mensen die dakloos zijn op te vangen verdient echter tegelijkertijd nuancering. We hebben met de inkoop van 2020 hetzelfde aantal reguliere plekken ingekocht en daarna geen plekken afgebouwd. Wel zijn de plekken anders verdeeld over de Noiz, Sleep Inn en Herstart. Hoe deze verdeling is veranderd lichten we nader toe in ons antwoord op vraag 4. Ook het aantal plekken in kader van de Landelijke Vreemdelingen Voorziening is gelijk gebleven. Voor EU Migranten is ook steeds de staande afspraak dat op individuele basis kortdurende opvang aan het eind van traject naar werk of terugkeer naar land van herkomst mogelijk blijft. Voor een verdere beantwoording verwijzen wij u naar de raadsbrief 9432179 Druk op de Opvang.

2. Wat is de reactie van het college op het verwijt in de brandbrief dat er op dit moment te weinig opvangplaatsen beschikbaar zijn voor komende (winter-)periode?

Voor antwoord op deze vraag verwijzen wij u naar de raadsbrief 9432179 Druk op de Opvang, waarin we graag meer inzicht geven in welke stappen we zetten samen met belangenbehartigers, aanbieders en andere betrokken partijen om ook deze herfst- en winterperiode voldoende opvangvlakken te organiseren.

3. Wat gaat het college doen om te zorgen dat deze (winter-)periode geen mensen ongewild op straat slapen?

Wij onderzoeken de mogelijkheden met de partners in de stad om indien noodzakelijk de opvangcapaciteit op te schalen voor de uitvoering van de Koud weer regeling. Voor verdere beantwoording verwijzen wij naar raadsbrief 9432179 Druk op de Opvang.

4. Kan het college reageren op de aantijging dat er nu minder plekken beschikbaar zijn? Hoeveel (en welke soort) plekken zijn er nu direct beschikbaar en hoe verhoudt zich dat tot vorige jaren?

In dit antwoord beperken wij ons tot de algemene opvang plekken voor volwassen mensen die dakloos zijn en de instroombedden van Herstart, in aansluiting op het signaal vanuit de Brandbrief over deze plekken.
• Situatie tot december 2018: 30 plekken Noiz + 55 plekken Sleep Inn (geen Herstart) = 85 reguliere plekken. Noodplekken in de Sleep Inn en in de Noiz. Sleep Inn gaat tot maximaal 60 plekken en de Noiz tot maximaal 40 plekken. Tussenvoorziening heeft meermaals aangegeven dat die aantallen niet wenselijk zijn voor de sfeer en veiligheid in de opvang.
• Situatie vanaf december 2018 tot mei 2019: 15 plekken Herstart. 30 plekken Noiz + 55 Sleep Inn = 100 reguliere plekken. Noodplekken in de Sleep Inn en de Noiz
• Situatie mei 2019 t/m juli 2019: Herstart 15 plekken + Sleep Inn in de tijdelijke locatie Maliebaan 38 plekken + Noiz 40 plekken = 93 reguliere plekken. De Stadsbrug als tijdelijke locatie om de 7 reguliere plekken die missen door de tijdelijke locatie Maliebaan op te vangen en de extra druk op de opvang op te vangen.
• Situatie augustus 2019 t/m april 2020: Herstart 15 plekken + Sleep Inn tijdelijk 50 plekken tot overgang naar 24 uur i.v.m. druk op de opvang + Noiz 38 plekken in tijdelijke locatie Maliebaan = 103 plekken. De Stadsbrug als tijdelijke locatie om extra druk op de opvang op te vangen.
• Situatie april 2020 t/m september 2021: Herstart 15 plekken + Sleep Inn 40 plekken + Noiz 38 plekken in tijdelijke locatie Maliebaan = 93 plekken. De Stadsbrug als tijdelijke locatie om de 7 reguliere plekken die missen door de tijdelijke locatie Maliebaan op te vangen en de extra druk op de opvang op te vangen.
• Sinds oktober 2021: Herstart 15 plekken + 45 Noiz + 40 Sleep Inn = 100 reguliere plekken en 30 noodplekken in de Stadsbrug om de druk op de opvang op te vangen. Een belangrijke uitdaging, los van bovenstaande aantallen, is dat er ook komende herfst- en wintermaanden, ook voldoende opvangplekken beschikbaar zijn voor mensen tijdens periodes waarin de KWR van kracht is. Hoe we dat willen borgen en welke acties we hierop ondernemen, beschrijven we in raadsbrief 9432179 Druk de op Opvang.

5. Welke plekken zijn er voor daklozen met ernstige psychiatrische klachten en/of verslavingsproblematiek, zowel bij ‘rechthebbenden’ als ‘niet rechthebbenden’? Wat gaat het college doen om eventuele tekorten op te vangen?

Voor rechthebbende mensen die dakloos zijn, zijn bij de inkoop van de daklozenopvang in 2020 56 plekken ingekocht voor mensen die dakloos zijn met ernstige psychiatrische klachten en of verslavingsproblematiek. Daarnaast zijn er nog 11 plekken bij de Stek waar rechthebbende mensen met een ernstige harddrugs verslaving overnachten. Voor ongedocumenteerden zijn nog steeds in kader van de Landelijke Vreemdelingen Voorziening 235 algemene plekken in zowel de eerste als tweede lijn beschikbaar. In het kader van de landelijke pilot LVV hebben wij plekken ingekocht bij de Medische Opvang Ongedocumenteerden (MOO) in Amsterdam, waarin samengewerkt wordt met het Rijk, de gemeenten Utrecht en Amsterdam en andere gemeenten. Daardoor wordt de kennis over deze doelgroep, ongedocumenteerd met zware GGZ-problematiek, gebundeld en is er goede samenwerking met GGZ-instelling de Arq die daar de begeleiding biedt. Daar heeft Utrecht op dit moment 10 plekken met ambulante GGZ-begeleiding (MOO-basis) en 10 plekken meer intramurale opvang (MOO intensief). Daarnaast wordt samengewerkt vanuit deze pilot LVV en het MOO met Veldzicht (GGZ-instelling in Balkbrug) voor de personen met zeer ernstige psychische en/of verslavingsproblematiek. Het aantal plekken bij het MOO is op dit moment meer dan voldoende.

Voor EU arbeidsmigranten wordt soms op individuele basis tijdelijk opvang geboden ter stabilisering. Echter de daadwerkelijke behandeling voor bv verslaving en GGZ-problematiek zal in land van herkomst dienen plaats te vinden. Daar hebben we vele voorbeelden van dat dat met behulp van Barka ook in landen van herkomst succesvol is. Echter dat geldt (nog) niet voor iedereen en we zijn als G4 en de VNG met het Rijk in gesprek over intensiveren van de aanpak rond EU-arbeidsmigranten naast de inspanningen van de Commissie Roemer. Wij gaan u daarover informeren als daarover meer bekend is, waarbij we deze problematiek ook meenemen.

Tijdens een recent werkbezoek van een aantal raadsleden aan stichting De Toevlucht werd de zorg geuit dat er minder plekken voor ongedocumenteerden beschikbaar zijn dan in het verleden.

6. Herkent het college deze zorg en hoe rijmt zij dit met de grote vraag naar deze plekken?

In tijden van Corona en 1,5 meter samenleving waren er 11 plekken minder bij de Toevlucht beschikbaar. Wel bleek dat 24 uursopvang ook in de Toevlucht veel beter is voor het welzijn van de doelgroep en dat ook sneller stappen worden gezet naar een bestendige oplossing van hun situatie (legaliseren verblijf of terugkeer). De minder beschikbare plekken bij de Toevlucht werden gecompenseerd door 11 plekken (tijdelijk) bij de Stadsbrug voor deze doelgroep beschikbaar te stellen. Daarmee bleven het totaal aantal beschikbare plekken van de eerste lijn, Toevlucht, Weerdsingel en tijdelijk de Stadsbrug, op peil. Op dit moment worden het aantal 24 uurs plekken eerste lijn van de Toevlucht van 13 naar 18 weer opgehoogd. Gezien de behuizing van de Toevlucht en noodzakelijke aantal vrijwilligers, is verdere ophoging van deze 24 uurs opvang niet verantwoord. Daarom wordt (tijdelijk) het aantal 24 uurs plekken tweede lijn bij de Stichting Noodopvang Dakloze Vreemdelingen Utrecht (SNDVU) met 8 plekken opgehoogd. Deze plekken komen in november 2021 beschikbaar. Daarmee blijft het aantal plekken in de Utrechtse LVV gelijk. Wij maken ons ook zorgen over de wachtlijst voor de LVV. We zijn daarover continue in gesprek met de Utrechtse LVV organisaties en een dalende trend is inmiddels ingezet.

7. Kan het college aangeven hoe het met de opgave staat om meer uitstroomlocaties voor daklozen in de stad en regio te realiseren?

In november wordt de raad geïnformeerd middels een raadsbrief; Versneld toevoegen tijdelijke woonruimtes, waarin een overzicht is opgenomen van het aantal locaties waar het college tijdelijk wonen wil gaan realiseren, ook voor mensen in een kwetsbare positie die dakloos zijn.

8. Is het college bereid deze vragen voor het slotdebat over de programmabegroting te beantwoorden?

Ja.

Gesteld door:
Dimitri Gilissen, VVD
Maarten van Heuven, Partij voor de Dieren
Rachel Streefland-Driesprong, ChristenUnie
Marcel Vonk, GroenLinks
Tessa Sturkenboom, Student & Starter
Mahmut Sungur, DENK
Andrea Naphegyi, D66
Ruurt Wiegant, SP
Bert van Steeg, CDA
Ilse Raaijmakers, PvdA