Schrif­te­lijke vragen Corona en maat­schap­pe­lijke opvang

Indiendatum: 12 mei 2020
Antwoorddatum: 15 mei 2020

Schriftelijke vragen nav coronacrisis, geen vraagnummer

Nu het kabinet stap-voor-stap de noodverordening versoepeld hebben wij de volgende vragen t.a.v. maatschappelijke opvang voor de volgende corona-brief:

De afgelopen weken waren veel dak- en thuislozen noodgedwongen meer op straat. Hoewel er op korte tijd veel 24-uurs-opvang gerealiseerd is, zijn reguliere inloopmogelijkheden nog steeds beperkt, is laagdrempelige horeca nog dicht en is de bibliotheek alleen toegankelijk voor een kort bezoek. Kan het college aangeven of het mogelijk is de komende tijd, waar veilig en mogelijk, toch meer dagopvang/dagbesteding voor dak- en thuislozen open te stellen? Wij zien hiervoor extra noodzaak omdat de drukte op straat ook in algemene zin zal toenemen vanwege de versoepelingen.

1. Op dit moment wordt opvang geboden aan een aantal mensen die normaal gesproken niet worden opgevangen (of anders worden opgevangen). Juist ook omdat deze vorm van opvang langer plaatsvindt dan normaal, kunnen wij ons voorstellen dat dit mogelijkheden biedt met mensen in gesprek te gaan over stappen ná de corona-crisis. Worden deze gesprekken inderdaad gevoerd?

Zie hieronder

In de brief aan de Tweede Kamer licht het kabinet de richtlijn GGZ en Corona toe, waarin nieuwe stappen worden gezet voor het verder opschalen en opstarten van de geestelijke gezondheidszorg en voor het opstarten van huisbezoeken door ambulant werkende teams. Daarnaast wordt er een nieuwe handreiking voor dagbesteding en dagopvang van jongeren genoemd. In de praktijk blijken sommige aanbieders van GGZ, opvang, inloop en dagbesteding (begrijpelijkerwijs) aarzelend om zaken weer langzaamaan face-to-face op te starten. Maar voor veel cliënten is de nood, juist nu, hoog.

2. Heeft het college een goed beeld van wat er nu wel/juist niet wordt opgestart en is dit ook breed voor cliënten toegankelijk?

Zie hieronder

3. Is het college bereid in gesprek te gaan met aanbieders om te kijken op welke wijze, veilig en passend binnen de verordening, dit soort aanbod verder kan worden opgestart en of ze daar eventueel mee geholpen kunnen worden?

Zie hieronder

4. Vanwege de vele geluiden over huiselijk geweld in corona-tijd, zijn wij bovendien benieuwd naar de huidige situatie in de opvang van vrouwen (en mannen) die hiermee te maken hebben.

Opvang Daklozen
Het uitgangspunt voor de gemeente is dat iedereen een plek voor 24-uursverblijf zou moeten hebben zolang de landelijke corona-maatregelen gelden. De nachtopvang in NoiZ en SleepInn is in maart versneld naar 24-uursopvang overgegaan, en ook bij de Stadsbrug wordt 24-uursopvang geboden. Daarnaast is een extra 24-uursopvang aan de Marco Pololaan geopend om voldoende plaatsen te kunnen realiseren. Op dit moment zitten al deze locaties vol, maar niet overvol. In beginsel is er dus voor iedereen die wil een 24-uursopvangplek. Dat neemt niet weg dat er nog steeds mensen zijn die hiervan geen gebruik maken maar veel buiten verblijven. Er is extra veldwerk ingezet om in contact te
komen met deze personen en hen alsnog ook onder te brengen op een nachtopvanglocatie of bij een instelling. Naast de groep structurele buitenverblijvers zien we soms ook nieuwe gezichten die vanuit andere delen van Nederland naar Utrecht komen om hier (tijdelijk) te verblijven. Zij melden zich niet altijd voor nachtopvang. Naast de 24-uursopvang is er ook dagopvang. De dagopvang van Herstart is beperkter open. Mensen kunnen overdag van Herstart gebruik maken voor noodzakelijk bezoek (douchen, eten, contact met
hulpverlening) maar niet de hele dag binnen blijven. De reden daarvoor is dat het aantal personen dat tegelijk binnen kan zijn beperkt is om de 1,5 meter afstand te kunnen waarborgen. Het grootste deel van de bezoekers van Herstart heeft elders een 24-uurs opvangplek. Inmiddels worden de dagbestedingsactiviteiten langzaam weer opgestart, soms in aangepaste en kleinschaliger vorm. De komende weken zullen dak- en thuislozen dus weer meer gebruik kunnen gaan maken van activiteiten voor dagbesteding. Deze maand maakt VWS de nieuwe richtlijnen bekend over de afbouw van de corona-maatregelen in de maatschappelijke opvang. De verwachting is dat de 24-uursopvang voor iedereen in de loop van juni wordt beëindigd.

Voor personen uit Midden- en Oost-Europa is er extra inzet van hulpverlenende organisaties zoals Barka om met de personen die nu in 24-uursopvang verblijven in gesprek te komen en stappen te zetten richting stabilisatie, herstel of eventueel terugkeer. In sommige gevallen leidt dit tot resultaten, zoals afspraken over terugkeer of inmiddels geslaagde toeleiding naar werk. In het algemeen is terugkeer op dit moment juist moeilijker, vanwege gesloten grenzen en quarantaineverplichtingen bij terugkeer. De Toevlucht is van nachtopvang verworden tot 24 uursopvang. Hiermee krijgt de groep ongedocumenteerden in de LVV dus allemaal 24 uursopvang. De groep ongedocumenteerden buiten de LVV krijgt vooral tijdelijk opvang bij de Stadsbrug. De aantallen nemen wel licht toe, waardoor er een capaciteitsprobleem op termijn kan ontstaan indien de huidige coronamaatregelen langdurig gecontinueerd worden. We blijven deze situatie monitoren. Het ministerie van VWS bereidt een richtlijn voor om te stoppen met de opvang van nietrechthebbenden, mogelijk per 1 juni a.s. met een afbouwperiode. In de eerstvolgende raadsbrief met update over de aanpak van corona informeren wij u over die richtlijn.

GGZ
De WMO-begeleiding aan mensen met een psychische kwetsbaarheid vindt naast het digitale contact vaak weer face-to-face plaats, tenzij iemand corona-achtige klachten heeft. Dat gebeurt in de vorm van huisbezoeken, tijdens gezamenlijke wandelingen, maar ook op kantoor, omdat het thuis bijvoorbeeld niet lukt om de 1,5 meter afstand te behouden. Ook in de Beschermd Wonen voorzieningen gaat de zorg door. Deels met een lagere bezetting, maar waar dat nodig is wordt meer personeel ingezet. Zorgmedewerkers zetten al hun creativiteit in om cliënten te ondersteunen in deze tijd. Het beeld van hoe het met cliënten gaat, is wisselend. Er zijn cliënten die goed om kunnen gaan met de situatie en flexibel zijn. Maar voor een deel van de cliënten is het natuurlijk moeilijk om minder sociale contacten te hebben en dat de dagstructuur is weg gevallen. Er zijn specifieke cliëntgroepen die nu kwetsbaarder zijn, o.a. mensen met verslavingsproblemen. Juist voor deze mensen is het belangrijk dat ze een vaste dag- en weekstructuur hebben en de ondersteuning krijgen die nodig is. Voor hen zijn er online activiteiten georganiseerd die ze vanuit huis kunnen volgen en wordt er met veel digitaal en telefonisch contact een vinger aan de pols gehouden. Echter, ook de ontmoeting, fysiek bezig zijn en uit een sociaal isolement komen is belangrijk. Daarom zijn de meeste aanbieders die activering aanbieden weer gestart en hebben hun locaties weer geopend.

Zo heeft Enik haar sociale trefpunt voor ‘peerworkers’ weer geopend en kunnen cliënten weer aan de slag bij het workcenter 50/50 van het Leger des Heils. Dit gebeurt uiteraard in aangepaste vorm om op die manier aan de RIVM-richtlijnen te kunnen voldoen. Ten aanzien van behandeling weten we dat vanuit de gebiedsteams GGZ (Altrecht) ook vaker face-to-face contact plaatsvindt, zeker als er sprake is van crisisgevoelige situaties. Op de locaties van de gebiedsteams GGZ worden spreekkamers volgens de RIVM-richtlijnen ingericht, zodat behandelgesprekken weer plaats kunnen vinden. Daar waar te weinig fysieke ruimte is, wordt met gemeente samen naar extra ruimte gezocht.

Van de overige GGZ-behandelzorg, zoals de verslavingszorg, de poliklinische behandel-ggz en specialistische kleinere ggz-aanbieders, weten we dat de behandeling vaker nog digitaal plaats vindt. Ook hier worden stappen gezet, maar dit duurt langer. De grootste zorgen zitten bij de meest complexe groep, omdat de zorgketen op onderdelen hiaten kent, die zich nu extra manifesteren. Zo is de nazorg na ontslag voor deze groep vaak onvoldoende en zijn de opnamemogelijkheden juist voor deze complexe groep minder. Ook is er behoefte aan meer outreachende zorg van de verschillende partijen. Gemeente heeft hier extra op ingezet en is in gesprek met de zorgpartners.

Opvang na geweld in afhankelijkheidsrelaties
Als het gaat om de situatie in de opvang na geweld in afhankelijkheidsrelaties, zien we in de afgelopen vijf weken ongeveer 30 procent meer telefoontjes voor Moviera dan in 2019. Deze leiden niet tot extra hulpaanbod. Ten opzichte van 2019 is het hulpaanbod, met name intramuraal, afgenomen met 25 procent. Dit is vergelijkbaar met de situatie in andere steden. Belangrijkste verklaring hiervoor zijn de corona-richtlijnen, waardoor potentiële cliënten er bijvoorbeeld voor kiezen geen gebruik te maken van de opvang als zij geen bezoek mogen ontvangen. Bij acute onveiligheid wordt altijd voor opvang gezorgd, hierover zijn in deze periode ook extra afspraken gemaakt met een hotel in de buurt. Bijna 40 procent van het aantal telefoontjes betreft overigens een vraag om informatie en advies, het lijkt er dus op dat Moviera haar plaats als adviserende partij aan anderen steeds beter inneemt. Binnen het bredere dossier huiselijk geweld en kindermishandeling is er nog steeds wekelijks een call met politie, Veilig Thuis, buurtteams, Moviera en interne afdelingen zoals Veiligheid, Wmo, Jeugd en Volksgezondheid. Over de afgelopen twee weken zijn er eigenlijk geen bijzonderheden te melden; alles lijkt onder controle en hoewel er twee weken geleden sprake was van een lichte stijging in het aantal meldingen bij Veilig Thuis, was er afgelopen week weer sprake van een ‘gemiddelde instroom’. Alle partijen zijn zich aan het voorbereiden op de 1,5 meter-samenleving. Zo is het traject ‘Take a Break’ bij Moviera bijvoorbeeld recentelijk weer face-to-face opgestart.

Anne-Marijke Podt, D66
Maarten van Heuven, Partij voor de Dieren
Mahmut Sunhur, DENK
Marcel Vonk, GroenLinks
Ruurt Wiegant, SP
Rachel Streefland-Driesprong, ChristenUnie
Eva Oosters, S&S
Dimitri Gilissen, VVD
Ilse Raaijmakers, PvdA