Schrif­te­lijke vragen Maak plaats voor kunste­naars en crea­tieven

Indiendatum: 6 dec. 2021
Antwoorddatum: 12 jan. 2022

Schriftelijke vragen 2021/289

In Utrecht zijn er, mede door de verdichting en door de stijgende huurprijzen, steeds minder betaalbare plekken voor kunstenaars en creatieven. Bestaande plekken, zoals aan de Jutfaseweg, verdwijnen doordat er woningbouw in de plaats komt en er zijn in de stad steeds minder plekken te vinden. Een mogelijk alternatief om aan de groeiende vraag naar passende en betaalbare plekken te voldoen is om panden die (tijdelijk) leeg komen te staan, hiervoor te gebruiken.

De busremise aan de Europalaan, die tot zeker 2022 leeg staat, leek ons hier een perfecte plek voor. In plaats van deze plek te gebruiken voor betaalbare, tijdelijke, ruimte voor kunstenaars, is besloten Ad Hoc, een commercieel bureau, in te schakelen voor leegstandsbeheer. Nu zit er een enkele of enkele commerciële bedrijven waar er ook tientallen betaalbare werkplekken hadden kunnen worden gecreëerd. Zo zien we vaker dat grote ruimtes die (tijdelijk) leegstaan en verhuurd kunnen worden niet met een maatschappelijk doel en voor betaalbare prijzen verhuurd worden terwijl hier een structureel tekort aan is.

Twee weken terug bleek de staat van de Vlampijpateliers ook nog in zodanig slechte staat dat die dicht moest. Inmiddels is deze weer open maar de kwetsbare situatie van huurders die ineens op straat stonden en waar geen alternatief voor was, baart ons in samenhang met het bovenstaande zorgen.

Tot slot zien wij dat andere gemeenten, zoals Enschede, direct aan kunstenaars/creatief ondernemers verhuren, soms zelfs om niet. In die situaties leidt dat tot lagere huurkosten.

Vooruitlopend op de Kadernota Creatieve Huisvesting die nog naar de raad komt, hebben PvdA, Partij voor de Dieren, Student & Starter en SP hierover de volgende vragen. Wanneer deze vragen in de Kadernota en begeleidende brief beantwoord kunnen worden gaan we daar ook mee akkoord. De actuele situatie en vragen die we hebben maakt dat we er zeker van willen zijn dat hier wel een antwoord op komt.

1. Is de wethouder het met ons eens dat het voor kunstenaars, creatieven en culturele instellingen steeds moeilijker wordt in Utrecht een betaalbare plek te vinden? Welke mogelijkheden ziet de wethouder om betaalbare plekken te creëren in een verdichtende stad waar grond schaars en duur is?

Ja, om die reden is de ‘Uitvoeringsnota huisvesting culturele en creatieve sector’ geschreven en maken we afspraken met de sector. Hierin hebben we onze werkwijze uiteengezet en een aantal onderzoeksrichtingen over het formuleren van een nieuwe bestemming, juridisch sluitende afspraken en het ontwikkelen van een financieel kader aangekondigd. Gemeente en Broedplaatsennetwerk gaan met elkaar het onderzoek uitvoeren, de uitkomsten worden in een werkplan vastgelegd.

2. Op welke wijze en in welk verband wordt besloten hoe er omgegaan wordt met leegstaande gebouwen en panden? Welke argumenten en prioriteiten spelen hier een rol? En wordt dit ruim van te voren gedaan, zodat zodra de leegstand een feit is, de plek benut kan worden?

Uitgangspunt is dat leegstaand vastgoed in de tijdelijkheid altijd een maatschappelijke invulling krijgt. Dat kunnen o.a. sociale ondernemers zijn, kunstenaars, wijkinitiatieven. Hierbij gaan we meer activistisch te werk dan voorheen. Dit betekent dat we meer sturen op maatschappelijke invulling in de tijdelijkheid en we ons leegstaande vastgoed actief inzetten om nieuwe initiatieven een kans te geven. Dat doen we via onze gecontracteerde leegstandsbeheerder Ad Hoc als aangewezen partij om invulling te geven aan leegstand. Bij de verlenging van het contract met AdHoc is als voorwaarde toegevoegd dat verhuur van tijdelijk leegstaand vastgoed sowieso een maatschappelijke bestemming moet hebben. Daarnaast wordt huurders gevraagd welke toegevoegde waarde zij kunnen hebben voor de buurt en wanneer er nieuwe locaties beschikbaar komen in het netwerk. In de wijk Overvecht is bijvoorbeeld bij de invulling van tijdelijke leegstand aan AdHoc gevraagd om lokale initiatieven te zoeken die direct iets voor de wijk kunnen betekenen en hen voorrang te geven.

3. Kan de wethouder toezeggen dat panden die in bezit van de gemeenten zijn en die tijdelijk leeg komen te staan, in principe met prioriteit aangewend worden voor tijdelijke betaalbare plekken voor kunstenaars en creatieven of voor andere maatschappelijke bestemmingen?

Om de kunstenaars en creatieven als serieuze partner in de stad te beschouwen, draagt het steeds weer huisvesten in tijdelijk leegstaand vastgoed niet bij aan een toekomstbestendig en duurzame oplossing. Daarom is in de ‘Uitvoeringsnota huisvesting culturele en creatieve sector’ de vraag naar vierkante meters en de groei hiervan de komende jaren scherper in beeld gebracht en vertaald naar ‘culturele gaten’ in de stad. De Vastgoedorganisatie heeft op basis van nulmetingen het aanbod goed in beeld gebracht en ontwikkelt Meerjaren Strategische Programma’s waar niet alleen nu, maar ook in de toekomst vraag en aanbod optimaal op elkaar moet aansluiten. Hierdoor wordt leegstand eerder gesignaleerd en zorgen we voor een proces waarin we een pandvisie opstellen en integraal wordt gewogen welke invulling het beste past bij het pand of de plek.

4. Hoe is de verhuur van de busremise aan de Europalaan verlopen en voor welke termijn is deze plek nu verhuurd? Ziet de wethouder mogelijkheden om deze plek alsnog te benutten voor tijdelijke plaatsen voor kunstenaars en creatieven en/of andere maatschappelijke voorzieningen of bestemmingen?

Om de locatie tijdig bouwrijp te kunnen maken voor de gebiedsontwikkeling Merwede zal, nu de bestuurlijke besluitvorming omtrent vaststelling Omgevingsvisie Merwedekanaalzone deel 2 en het Stedenbouwkundig Plan Merwede heeft plaatsgevonden, op korte termijn opdracht worden verstrekt voor de circulaire sloop van de busremise, zodat begin 2022 de circulaire sloop daadwerkelijk kan starten. Planning is dat voorbereiding van de sloop start aan het einde van het eerste kwartaal/begin tweede kwartaal. De periode was (sinds dit najaar) en is dus zeer beperkt om de locatie een tijdelijke invulling te kunnen geven. Vanwege de beperkte periode is Ad Hoc ingeschakeld voor leegstandsbeheer, waarmee op dit moment verschillende invullingen gegeven worden aan de busremise waarbij ook naar tijdelijke mogelijkheden met kunstenaars, creatieve en/of culturele initiatieven is gekeken. Zo komt er een kleinschalige, corona-proof, museale pop-up expositie van korte films door Edge Of Cinema, in samenwerking met Ad Hoc. En daarnaast zijn er tijdelijk museale caravans neergezet op deze locatie.

5. Welke andere ruimtes komen in de nabije toekomst vrij, hoe wordt hiervoor naar een invulling gezocht?

Zie beantwoording vraag 2.

6. Tot welk inzicht heeft de acute sluiting van de Vlampijpateliers geleid? Hoe wordt er nu geanticipeerd op de renovatie en planning daarvan en de dan benodigde alternatieve werkplekken voor huidige huurders? Spant het college zich ervoor in dat de huren na renovatie niet stijgen?

De acute sluiting van de Vlampijpstraat heeft nogmaals bevestigd dat er in de stad weinig plekken beschikbaar zijn om kunstenaars op te vangen. Bij een acute situatie is er op grote schaal niet direct ruimte beschikbaar. In ‘Uitvoeringsnota huisvesting culturele en creatieve sector’ wordt nader ingegaan op deze situatie en onderzoeksrichtingen om in de toekomst en dergelijke situatie te voorkomen.
De planvorming voor de renovatie is reeds opgestart en de planning is om in 2023 een aanvang te maken met de renovatiewerkzaamheden. Onderdeel van de planvorming is ook het onderzoeken van verschillende scenario`s ten aanzien van alternatieve werkplekken. De huurder (DePlaatsmaker) wordt betrokken bij de uitwerking van deze scenario`s. DePlaatsmaker is de huurder van de gemeente en de atelierhouders zijn weer huurder van DePlaatsmaker. De huurprijs aan de atelierhouders die DePlaatsmaker rekent, is -net als nu gebaseerd op de kostprijsdekkende huur die door VGU wordt berekend met een opslag voor het beheer door hen. Deze huurprijs zal wellicht wat stijgen op basis van de investeringen die moeten worden gedaan, maar daarvoor krijgen huurders ook een betere ruimte te huur. Het is in ieders belang om de huurprijzen niet of beperkt te laten stijgen.

7. Is het een optie om net als andere gemeenten direct aan kunstenaars/creatieven te verhuren? Zo ja, hoe werkt dit? Zo nee, waarom niet?

Dit gebeurt wel voor losse ruimtes, maar voor broedplaatsen hebben we bij voorkeur te maken met een hoofdhuurder in plaats van met vele losse huurcontracten. Hiervoor werken wij samen met partners in de stad (de Plaatsmaker voor permanente verhuur en AdHoc voor tijdelijk leegstandsbeheer) die direct contact hebben met gebruikers, over een breed netwerk binnen stad en de doelgroep beschikken en een organisatie achter zich hebben die alles regelt.

Hester Assen, PvdA
Anne Sasbrink, Partij voor de Dieren
Jeffrey Koppelaar, Student&Starter
Ruurt Wiegant, SP