Schrif­te­lijke vragen Opvangen van mensen die vluchten uit Oekraïne

Indiendatum: 28 feb. 2022
Antwoorddatum: 1 mrt. 2022

Schriftelijke vragen 47/2022

Een aantal dagen geleden is Rusland Oekraïne binnengevallen. Een schending van internationale afspraken met verschrikkelijke gevolgen voor de bevolking van Oekraïne Tienduizenden mensen zijn op de vlucht geslagen en zijn op zoek naar een veilig heenkomen binnen en buiten hun land. Utrecht kent een lange traditie als mensenrechtenstad, waar mensen op de vlucht een thuis kunnen vinden. Utrecht heeft haar solidariteit met Oekraïne getoond door het stadhuis in de kleuren van de Oekraïense vlag op te laten lichten. Het is nodig dat wij daar ook daden aan verbinden.

Met het oog op de situatie in Oekraïne stellen we u de volgende vragen:

1. Premier Rutte gaf eerder deze dagen aan op een vraag over de stroom van gevluchte mensen uit Oekraïne dat de regering zal kijken “wat binnen bestaande kaders” kan. Bent u het met ons eens dat we als land en stad onze verantwoordelijkheid moeten nemen en ons moeten voorbereiden op de opvang van mensen die gevlucht zijn uit Oekraïne?

Zeer zeker. Wij willen als Utrecht mensenrechtenstad onze naam eer aan doen en mensen in een kwetsbare positie een veilige opvangplek bieden. Op dit moment is nog niet bekend hoeveel vluchtelingen naar Nederland komen, maar we zijn hard aan het werk om onze hulp te organiseren. We zien dat veel Utrechters zich hard willen maken voor een warm welkom voor Oekraïners en zorgen met Utrechtse partners voor de juiste ondersteuning en coördinatie. Wij willen vanzelfsprekend voorbereid zijn op de komst van Oekraïense vluchtelingen.

2. Wil het college in Utrecht voorbereidingen treffen zodat we mensen die gevlucht zijn uit Oekraïne kunnen opvangen in onze stad? Bijvoorbeeld door het zoeken naar beschikbare en geschikte locaties voor opvang in onze stad en het ondersteunen van vrijwilligersinitiatieven voor deze opvang? Zijn er in de actuele zoektocht naar tijdelijke of definitieve opvang van vluchtelingen misschien locaties in beeld gekomen die snel beschikbaar zijn, zodat we die snel kunnen aanbieden als COA daar om vraagt (Bijvoorbeeld Ravellaan, Einsteindreef, Pieter Baancentrum)? Zo nee, waarom niet?

Wij zijn meteen onze voorbereiding gestart om de juiste zorg en opvang te kunnen bieden. Verwacht wordt dat een groot deel van de mensen die naar Utrecht komen vrouwen en kinderen zijn. We hebben als gemeente contact gezocht met het Utrechtse netwerk van Oekraïners in de stad en met Barka. Uit het eerste contact blijkt dat vluchtelingen uit Oekraïne veelal opvang in eigen netwerk zoeken. Wij hebben contact met het netwerk voor het aanbieden van hulp en ondersteuning als dat nodig is.

Het Rijk heeft inmiddels (1/2/22) aangeven dat het COA de eerste 2000 landelijke plekken gaat realiseren. Alle vervolgplekken die daarna nodig zijn, zijn de verantwoordelijkheid van de gemeenten met financiële compensatie vanuit het Rijk. Daar houden wij rekening mee in de verkenning naar
mogelijke opties. Daarbij focussen we ons op twee hoofdlijnen:
- Spoednoodopvang (zeer korte termijn)
- Noodopvang (middel)lange termijn
Dit betekent voor de korte termijn (1-4 weken): Spoednoodopvang In het geval dat zich de komende week al vluchtelingen melden, zullen wij op twee manieren opvang organiseren:
• Middels opvang in hotels, we hebben al eerste contact gelegd met hotels in de stad
• Middels het informele netwerk in de stad zoals bv kerken, die een oproep hebben gedaan aan inwoners om opvang voor gezinnen te regelen

Dit betekent voor de middellang termijn: (3-12 maanden) Noodopvang
Voor de middellange termijn intensiveren we de zoektocht naar geschikte locaties voor noodopvang binnen de gemeente. Daarbij streven we naar kwalitatief goede opvang. Denk hierbij onder andere aan aandacht voor kinderen en gezinnen, mogelijkheid voor dagbesteding en het bieden van een rustige en veilige plek. We kijken naar bestaande locaties en zijn ook begonnen met een out-of the box zoektocht, zoals opvang in lege kantoorpanden of kerken etc. We doen daarbij een oproep aan eigenaren van panden in Utrecht die mogelijk geschikt kunnen zijn, zich te melden.

NB. Het kabinet heeft eind februari met een besluit en vertrekmoratorium van een half jaar voor Oekraïense vluchtelingen ingesteld. Dat betekent dat deze groep vluchtelingen niet uitgezet wordt naar land van herkomst vanwege overduidelijke veiligheidsredenen, maar ook dat er niet op asielaanvragen beslist gaat worden. Dat betekent dat personen (veelal vrouwen met kinderen) minimaal een half jaar in deze gedoogsituatie zullen verkeren in afwachting van nader beleid rond de oorlogssituatie over de Oekraïne.

Vluchtelingen uit Oekraïne mogen 90 dagen vergunningsvrij in Nederland verblijven. Zij hebben gedurende die periode geen recht op voorzieningen, tenzij zij zich aanmelden bij het COA in Ter Apel, waardoor zij geregistreerd en verzekerd kunnen worden.

3. Wil het college, namens Utrecht, de regering in Den Haag oproepen om voorbereidingen te treffen om mensen die gevlucht zijn uit Oekraïne op te vangen? Zo nee, waarom niet?

We zien dat de rijksoverheid al actie onderneemt. In de Provinciale Regie Tafel (PRT) voor integratie en migratie van 25 februari is afgesproken dat de PRT het overzicht houdt over de opvang van Oekraïners in de Utrechtse gemeenten. Op dit moment werken de VNG en het Rijk aan een handboek ‘crisisopvang Oekraïners’ waarin veel antwoorden zullen komen op vragen die leven. Wij verwachten op korte termijn een nieuwe Kamerbrief met nieuwe actuele informatie. Onze Utrechtse voorbereidingen gaan onverminderd door.

4. Oekraïners die al in Utrecht zijn hebben waarschijnlijk behoefte aan ondersteuning en informatie. Over hun recht op opvang, een eventueel besluit- en vertrekmoratorium, toegang tot een advocaat, en zo verder. Heeft de gemeente Utrecht deze Oekraïners in beeld? En is de gemeente bereid deze mensen in nood te helpen waar nodig?

Zoals aangegeven bij het antwoord op vraag 2 is contact gelegd met het Utrechtse netwerk van Oekraïners in de stad. We zijn altijd bereid mensen te ondersteunen in hun vragen en doen dit samen met onze partners in de stad zoals Vluchtelingenwerk. Vluchtelingenwerk, Rode Kruis, Defence for Children openen op zeer korte termijn een website. Vragen kunnen nu al gesteld worden via info@vluchtelingenwerk.nl, bijvoorbeeld voor mensen die willen helpen en een aanbod willen doen. Ook zal gemeente Utrecht zo snel mogelijk een websitepagina openen voor meer informatie en doorverwijzen naar de juiste hulporganisaties.

Wij zien uw antwoorden met belangstelling tegemoet.

Gesteld door:

Fiona Frank, GroenLinks
Maarten van Heuven, Partij voor de Dieren
Rik van der Graaf, ChristenUnie
Hester Assen, PvdA
Ellen Bijsterbosch, D66
Tessa Sturkenboom, Student & Starter
Cees Bos, Stadsbelang
Bert van Steeg, CDA
Mahmut Sungur, Denk
Ruurd Wiegant, SP