Schrif­te­lijke vragen Vervuiling Neder­eindse Plas

Indiendatum: 30 apr. 2015
Antwoorddatum: 15 jun. 2015

Schriftelijke vragen 77/2015

Op woensdag 29 april en donderdag 30 april zond RTV Utrecht items uit over de vervuiling van de Nedereindse Plas en aan de oppervlakte gekomen afval, genaamd: “Puin in Nedereindse Plas is wel degelijk stortafval”. RTV Utrecht stelde drie weken geleden 26 vragen aan wethouder Lot van Hooijdonk over het door verslaggever Marc van Rossum aangetroffen puin. De wethouder ontkende dat het puin stortafval is. Het zou puin zijn dat gebruikt is om de oever te verstevigen. In en rondom dat gedeelte van de plas, de zuidwesthoek van Weber 2, zou nooit afval gestort zijn. Daarom valt dit gedeelte buiten het afgesloten en te saneren gedeelte van de Nedereindse Plas. Ook zouden er volgens de wethouder geen aanvullende maatregelen nodig zijn. Nu blijkt echter uit door RTV Utrecht bij de gemeente opgevraagde rapporten van Koninklijke Haskoning (1994) dat het wel degelijk om stortafval gaat.

De Partij voor de Dieren maakt zich zorgen om de ernstige vervuiling in en rondom de Nedereindse plas en heeft naar aanleiding van de recente ontwikkelen een aantal vragen aan het college.

1. Bent u bekend met de bovengenoemde nieuwsitems van RTV Utrecht, uitgezonden op woensdag 29 april en donderdag 30 april 2015?

Beide nieuwsitems zijn ons bekend.

Tientallen jaren is de Nedereindse Plas volgegooid met zeer verontreinigend en gevaarlijk afval. De Nedereindse Plas is vanaf 1964 gebruikt als open stortfront en er zijn vanaf 1988 twee stortheuvels aangebracht. Er zouden onder andere vaten met zware chemicaliën, bacterieel besmet en radioactief ziekenhuisafval en asbestplaten gestort zijn. Er is toestemming verleend voor het storten van chemische ‘laspasta’. In 1972 ontstond massale vissterfte en er kwamen klachten over stankoverlast van omwonenden en recreanten. Sinds 1996 geldt er een zwemverbod vanwege gevaarlijk zwemwater.

Kennisinstituut Deltares, gespecialiseerd in water- en bodemonderzoek, maakte in 2012 bekend dat de Nedereindse Plas zwaar verontreinigd is en een ernstige bedreiging vormt voor de volksgezondheid. Er zijn door Deltares hoge concentraties van onder meer het zeer giftige Barium aangetroffen. Contact met het water van de Nedereindse Plas is daarom zeer schadelijk voor mens en dier, aldus Deltares.

In het nieuwsitem van RTV Utrecht wordt verteld dat uit de archiefstukken van Koninklijke Haskoning blijkt dat in de zuidwesthoek van Weber 2 zich een stort van puin, plastic ‘en dergelijke’ bevindt en dit gedeelte zeker tot 1994 als stortplaats voor afval is gebruikt. Dit in tegenstelling tot hetgeen RTV Utrecht van de wethouder gehoord heeft.

2. Kan het college uitleggen waarom door de wethouder werd ontkend dat er op de afvalvindplaats van RTV Utrecht ooit afval gestort is, terwijl uit de documenten van Koninklijke Haskoning blijkt dat er zeker tot 1994 afval gestort is? Zo nee, waarom niet?

In het terreindeel dat de verslaggever heeft genoemd (een deel van de noordelijke oever van de westelijke plas; dit oevergedeelte valt buiten de sanering; zie bijlage 1 (pagina 4)) is –voor zover wij dat uit archiefonderzoek kunnen vaststellen– geen afval gestort. In dit deel van de oever is wel puin gebruikt voor de verdediging van de oever; dit puin had in de jaren tachtig en negentig niet de kwaliteit die we nu van zouden vragen.

3. Welke reden(en) kunt u geven waarom het college niet of nauwelijks antwoord kon en kan geven op vragen van journalisten omtrent de Nedereindse Plas?

Wij hebben de vragen van de journalist beantwoord voor zover de gegevens dat toelaten. Wij baseren ons oordeel over de terreinsituatie op de informatie die wij, voor de periode 1960 – 2006, van de provincie Utrecht hebben gekregen. De provincie Utrecht was in die periode het bevoegd gezag Ontgrondingswet en Afvalstoffenwet, en daarmee vergunningverlener van en controleur van de uitgevoerde ontgrondingen, de gedeeltelijke plasdemping en de uitgevoerde afvalberging. Daarnaast baseren wij ons oordeel op de metingen die wij, sinds de gemeente eigenaar is van de terreindelen, zelf uitvoeren of hebben uitgevoerd.

4. Is het college het met de Partij voor de Dieren eens dat de gemeente Utrecht dient te zorgen voor een veilige, schone leefomgeving voor haar inwoners en het verstrekken van foutieve informatie over de vervuilingen van de Nedereindse Plas weinig vertrouwen zou kunnen geven in de betrokkenheid van de gemeente bij inwoners en het inzicht van de gemeente in de gevaren van deze vervuilingen voor mens en dier? Zo ja, graag een toelichting. Zo nee, waarom niet?

Wij zijn het met u eens dat de gemeente dient te zorgen voor een veilige, schone leefomgeving voor haar inwoners en het verstrekken van correcte informatie over de vervuilingen van de Nedereindse Plas. Wij hebben aangegeven geen aanwijzingen te hebben dat er sprake is van een situatie waarbij direct over moeten gaan tot het treffen van (sanerings)maatregelen bij de oever die de verslaggever bedoelt. De gemeente voert met grote regelmaat terreincontroles uit; de kwaliteit van het diepe oppervlaktewater vooral bij de open stortfronten en het grondwater wordt frequent gemeten. Als er waarnemingen of metingen worden gedaan waarbij de veiligheid in het geding is, treffen wij direct de noodzakelijke maatregelen.

Op de oeverdelen waarvan wij weten dat deze volledig uit afval zijn opgebouwd zullen wij saneringsmaatregelen nemen. De oeverdelen worden geïsoleerd door middel van een afdekkende grondlaag waardoor contact met water, lucht en mensen voorkomen wordt.

5. Kan het college concreet vertellen wat voor afval er gestort is in en rondom de Nedereindse Plas? Zo ja, graag een volledige opsomming van soorten afval en chemicaliën. Zo nee, heeft de gemeente Utrecht wellicht geen volledig overzicht van de aard van de vervuilingen? Indien dit het geval is, hoe is dit mogelijk?

De opsomming van afvalstoffen die de verslaggever van RTV Utrecht in zijn reportage van 30 april 2015 geeft, is sinds 2003 bekend en gedeeld met de raad. Wij verwijzen u naar bijlage 2 (pagina 5 en 6) die een lijst bevat van de door politieonderzoek vastgestelde afvalstortingen en stortingen die mogelijk plaats hebben gevonden, maar die (voor de goede orde) niet door politie onderzoek zijn bewezen. Wel hebben wij aanwijzingen dat er illegale stortingen hebben plaatsgevonden en dat de controle naar de huidige maatstaven als gebrekkig is te beschouwen. Dat betekent dat de gemeente op hoofdlijnen een beeld heeft maar dat er geen 100% zekerheid bestaat. Om schadelijke effecten te voorkomen zorgen wij voor een goede afdekking en een goede monitoring van de situatie.

6. In welke mate acht het college de saneringsopgave urgent, gezien de aard van de vervuilingen in en rondom de Nedereindse Plas? Is het college het met de Partij voor de Dieren eens dat verdere vertraging zeer ongewenst is? Zo nee, waarom niet?

Wij vinden het belangrijk dat de sanering voortvarend wordt aangepakt. De oorspronkelijke opdracht aan de aannemer voorzag in het opleveren van de sanering in 2012.

In de periode 2008 – 2013 hebben zich juridische discussies en procedures voorgedaan met de aannemer die allen door de gemeente Utrecht zijn gewonnen. Het aannemingsbedrijf heeft vervolgens in september 2013 te kennen gegeven alsnog te willen voldoen aan haar contractuele verplichtingen. Daar vindt op dit moment overleg over plaats. Wij zetten ons in voor snelle afhandeling.

7. Nu duidelijk is geworden dat niet alleen het deel van Nedereindse Plas dat voor sanering is aangewezen voor afvalstort gebruikt is, is het college het met de Partij voor de Dieren eens dat de gehele Nedereindse Plas gesaneerd dient te worden? Zo ja, hoe gaat de gemeente Utrecht dit vormgeven? Graag een concrete uitleg van de saneringsplannen. Zo niet, waarom niet?

Zie vraag 4

Eva van Esch, Partij voor de Dieren