Schrif­te­lijke vragen Aanvul­lende waar­borgen bodycams hand­havers

Indiendatum: 30 mrt. 2021
Antwoorddatum: 26 apr. 2021

Schriftelijke vragen 94/2021

Naar aanleiding van het commissiedebat van 18 maart hebben D66, Partij voor de Dieren, Student & Starter enDENK nadere vragen m.b.t. de invoering van de bodycams en monitoring/onderzoek wat daarmee gepaard zal gaan in het vervolg van dit jaar. Hiermee willen we verzoeken dat er meer en hardere waarborgen ontstaan t.a.v. privacybescherming.

Alvorens het stellen van onze vragen willen wij opnieuw benadrukken dat we de veiligheid van onze medewerkers belangrijk vinden en dat we juist daarom met deze vragen stellen. Zodat we als gemeente betere waarborgen hebben rondom de invoering van de bodycams, het gebruik ervan, en het onderzoek ernaar.

1. Wordt er jaarlijks onder onze VTH’ers een slachtofferenquête gehouden en doen we een incidentenregistratie? Zo ja, kan de raad daarover op de hoogte gehouden worden? Zo nee, wanneer gaan we daarmee beginnen?

Ja, daarvoor wordt het Gemeentelijk Incidenten Registratiesysteem (GIR) gebruikt. In het GIR worden meldingen gedaan van (non) verbale agressie, persoonlijke bedreigingen of fysieke agressie. In het jaarlijkse handhavingsverslag wordt hierover gerapporteerd.

2. Kan het college toezeggen dat een VTH-medewerker pas op pad gestuurd worden met een bodycam na training met het protocol?

Ja, pas na een instructie van het protocol en een uitleg over het gebruik van de bodycam mag de VTH-medewerker de bodycam gebruiken als beschermingsmiddel.

In de pilot is het, blijkens de evaluatie, goed gegaan met de doelbinding van het gebruik en de bescherming van de privacy. We willen dat dit zo blijft als de bodycams worden ingevoerd. Daarom vinden we aanvullende beschermingsmaatregelen gewenst. De kans is er altijd dat afspraken na verloop van tijd minder worden nageleefd.

3. Wij stellen periodieke controle van het naleven van de protocollen door de afdeling zelf voor, bijvoorbeeld eens per kwartaal of half jaar. Wil het college dit toezeggen en opnemen in de werkwijze?

Ja, deze controle is reeds ingebed in de organisatie. De regels rondom het gebruik van de bodycams staan in het Besluit Bodycams en het Besluit tot wijziging besluit bodycams. Deze regels zijn vertaald in de instructies voor de medewerkers en opgenomen in hoofdstuk 7 van het bejegeningprotocol, welke met u gedeeld is bij de beantwoording van SV 2021 nr. 40. De leidinggevenden zien toe op de naleving van het bejegeningsprotocol.

4. Wij stellen ook voor dat er een onafhankelijke audit uitgevoerd kan worden door de Functionaris Gegevensbescherming. Hiervoor hebben we gekeken naar hoe dit in Apeldoorn geregeld is: daar moet de FG dan ook recht krijgen op aangekondigde en onaangekondigde controles op alle plekken waar opnames worden gemaakt, opgeslagen, bekeken en/of verwijderd. Is het college met ons van mening dat dit ook in Utrecht onderdeel moet worden van de werkwijze? Wil het college dit toezeggen en opnemen in de werkwijze?

Ja, deze bevoegdheden voor de Functionaris Gegevensbescherming (FG) zijn geregeld in de Algemene Verordening Gegevensbescherming (AVG) en voor de gemeente Utrecht ook specifiek vastgelegd in de Privacy verordening gemeente Utrecht (artikel 10). Deze hoeven daarom niet apart worden geregeld in het Besluit Bodycams. De FG heeft een onafhankelijke positie ten opzichte van de verwerkingsverantwoordelijke (de gemeente) en vanuit de AVG kan de FG geen instructies ontvangen over de wijze hoe hij de controlefunctie uitvoert. De FG zal actief betrokken worden bij het vervolgonderzoek.

Voorts hebben we vragen t.a.v. het onderzoek en vervolg. In de commissievergadering werden al wat toezeggingen gedaan. Onze vragen voeren verder:

5. We willen graag dat duidelijk wordt of de veiligheid door het gebruik/dragen van de bodycams echt verandert, ook voor de Utrechtse situatie. Op welke wijze wordt dat vraagstuk in het vervolgonderzoek opgenomen?

Voor het vervolgonderzoek is het onderdeel Onderzoek&Advies van de gemeente aangewezen om een onderzoeksvoorstel op te stellen en dit uit te voeren. Dit voorstel wordt in mei 2021 met u gedeeld bij de afdoening van de toezegging voor wat betreft twee juridische vragen over het gebruik (van de beelden) van de bodycam (toezegging 21/T112).

6. Wil het college, wanneer het begin 2022 rapporteert over het verloop van het aanvullende onderzoek rondom de bodycams, aan de raad inzichtelijk maken wat er definitief in de protocollen is opgenomen?

Ja, wij zullen naar aanleiding van het aanvullende onderzoek informeren over eventuele wijzigingen.

7. In het coalitieakkoord is afgesproken een ‘ethische impact assesment’ uit te voeren op digitale dienstverlening. Bodycams vallen daar wat ons betreft onder. Gaat het college een ‘ethische impact assesment’ uitvoeren? Zo nee, waarom niet? Is het college bereid om de raad te informeren over de uitkomsten hiervan? Kan het college verder toelichten op welke wijze zij de ethische impact assessment onderdeel van de Utrechtse werkwijze gemaakt hebben?

In mei 2020 is een Uthiek (Utrechtse ethiek) Assessment uitgevoerd over bodycams. De verslaglegging hiervan is als bijlage toegevoegd. Bij elk Utrechts digitaliseringstraject toetsen we op privacy en Uthiek. Bij een Uthiek Assessment is het doel om een uitlegbaar verhaal bij onze digitaliseringstrajecten te borgen. Daarbij maken we gebruik van het Utrechts waardenmodel uit de Visie Digitale Stad. Hiermee signaleren we Uthiek dilemma’s. Team Uthiek vervult daarbij een faciliterende rol en dus geen besluitvormende rol. Op dit moment hebben we 35 Uthiek Assessments uitgevoerd. De teller zal eind 2021 op minimaal 50 Uthiek Assessments staan. Voorbeelden van andere onderwerpen zijn Druktemonitor en Beeldherkenning in de openbare ruimte. We zijn momenteel aan het verkennen hoe we externe experts op het gebied van ethiek uit Utrecht kunnen betrekken bij onze Uthiek aanpak.

Tenslotte nog een vraag over de vaste en flexibele camera’s in onze stad. In het debat is door enkele partijen ook de voorkeur uitgesproken om liever minder vaste en flexibele camera’s te hebben in onze stad.

8. Door de veronderstelde toename van veiligheid van onze handhavers, ontstaat een extra argument om nog eens kritisch te kijken of we al die camera’s nodig hebben. Is het college hiertoe bereid?

Bodycams zijn primair een beschermingsmiddel voor BOA’s en dienen niet als alternatief voor openbare orde camera’s. We houden ons bij cameratoezicht aan de uitgangspunten zoals vastgelegd in het coalitieakkoord en Beleidskader Cameratoezicht Utrecht 2019 – 2022. Bij de herijking van het beleidskader zullen wij alle relevante ontwikkelingen betrekken.

Maarten Koning, D66
Maarten van Heuven, Partij voor de Dieren
Mahmut Sungur, DENK
Tessa Sturkenboom, Student & Starter