Schrif­te­lijke vragen Diesel­ma­chines op bouw­plaatsen

Indiendatum: 8 apr. 2020
Antwoorddatum: 6 mei 2020

Schriftelijke vragen 77/2020

Om het milieu te beschermen tegen de uitlaatstoffen van dieselwagens geldt er een milieuzone in onze stad, maar op bouwplaatsen wordt er echter wel gebruik gemaakt van dieselmachines. Dit druist regelrecht in tegen het doel dat met de milieuzone wordt nagestreefd, namelijk een betere luchtkwaliteit. In Utrecht wordt steeds meer gebouwd, zeker als de bouwambities van het college doorgang gaan vinden. Naast de luchtvervuiling en de gezondheidsrisico’s kunnen de dieselmachines voor geluids- en reukoverlast zorgen, wat niet past bij de Utrechtse ambities van Gezond Stedelijk Leven.

Recent berichtte de Volkskrant in het artikel ‘Vergeten diesels blijken ernstige vervuilers’ dat dieselmachines op bouwplaatsen nu nog meer blijken te vervuilen dan gedacht. “Hoewel voor dit type motoren – vaak diesels – sinds kort strengere Europese normen gelden, worden de uitstootlimieten in de praktijk geregeld fors overschreden. Vooral omwonenden van bouwplaatsen lopen gezondheidsrisico’s, zeggen experts.” De cijfers voor luchtkwaliteit worden niet gecorrigeerd voor lokale uitstootpieken, zoals die zich voordoen op bouwplaatsen. “Deze vervuiling wordt door de modellen uitgesmeerd over een groot gebied, waardoor lokale NOx-concentraties mogelijk onderschat worden.”1

Onderzoek van TNO wijst daarbij uit dat zelfs shovels en graafmachines die voldoen aan de strengste normen, want uitgerust met apparatuur om stikstofoxiden te neutraliseren, in werkelijkheid 20 tot maar liefst 350 procent meer stikstofoxiden uitstoten dan de limietwaarde van hun laboratoriumtest, zo vermeldt het recente Volkskrantartikel “Vijf jaar na Dieselgate blijken de lessen nog steeds niet geleerd. Hoe kan dit?”.2

De Partij voor de Dieren heeft hierover de volgende vragen:

1. Vindt het college het net als de Partij voor de Dieren zorgwekkend dat de uitstoot van bouwplaatsen in de praktijk zoveel hoger is dan in theorie? Zo nee, waarom niet?

Ja, wij delen uw zorgen.

2. Is het college het met de Partij voor de Dieren eens dat het, zowel vanuit milieuoogpunt als vanuit de volksgezondheid bezien onwenselijk is dat de uitstootlimieten van dieselmachines op bouwplaatsen met regelmaat fors worden overschreden? Zo nee, waarom niet?

Ja, dat vinden wij onwenselijk.

3. Is het college het met de Partij voor de Dieren eens dat de lokale uitstootpieken waarover het artikel bericht, reden zijn om onderzoek te verrichten naar de concentraties schadelijke stoffen op Utrechtse bouwplaatsen? Zo nee, waarom niet?

In het kader van een nieuw pakket luchtmaatregelen dat wij momenteel ontwikkelen (zie onze raadsbrief van 14 mei 2019) is door RoyalHaskoningDHV (RHDHV) onderzoek verricht naar de kosteneffectiviteit van luchtmaatregelen. Zoals wij in de bijlage bij de raadsbrief aangaven vallen daar ook maatregelen op gebied van bouwwerktuigen onder: “We onderzoeken samen met de bouwsector hoe we bouwwerktuigen als shovels, verrijkers en aggregaten kunnen verschonen. Ook bekijken we of we de meest vervuilende mobiele bouwwerktuigen kunnen weren in Utrecht”. RHDHV heeft op dit gebied berekeningen uitgevoerd, en baseert zich onder andere op informatie van TNO. Bouwwerktuigen scoren hoog als vervuilende bron. Het nieuwe luchtmaatregelenpakket wordt naar verwachting binnenkort aan uw raad aangeboden, dan gaan wij hierop nader in.

4. Is het college het met de Partij voor de Dieren eens dat het gebruik van de vervuilende dieselmachines op bouwplaatsen niet te rijmen valt met de aanleiding voor het instellen van een milieuzone in Utrecht en met ambities van “Gezond Stedelijk Leven”? Zo nee, waarom niet?

Het nieuwe luchtmaatregelenpakket wordt naar verwachting binnenkort aan uw raad aangeboden, dan gaan wij hierop nader in.

5. Is het college het met de Partij voor de Dieren eens dat het oneerlijk is om niet verder in te grijpen bij de dieselaggregaten op Utrechtse bouwplaatsen, terwijl de bewoners en bezoekers van Utrecht wel worden gevraagd hun steentje bij te dragen voor het milieu wat betreft de ingestelde milieuzone? Zo nee, waarom niet?

We onderzoeken samen met de bouwsector hoe we bouwwerktuigen als shovels, verrijkers en aggregaten kunnen verschonen. Ook bekijken we of we de meest vervuilende mobiele bouwwerktuigen kunnen weren in Utrecht.

6. Deelt het college de zorg dat het probleem met de vervuilende dieselmachines in een stad als Utrecht waar veel wordt gebouwd, in de toekomst alleen maar zal toenemen in omvang naarmate er nog meer gebouwd zal worden? Zo nee, waarom niet?

In Utrecht wordt inderdaad veel gebouwd, en wij zien het liefst dat hier zo schoon mogelijk materieel voor wordt gebruikt. Daarom onderzoeken we samen met de bouwsector hoe bouwmaterieel kan verschonen en hoe het meest vervuilende materieel kan worden geweerd uit Utrecht.

Blijkbaar hebben de huidige voorschriften voor het gebruik voor dieselaggregaten onvoldoende effect om luchtvervuiling tegen te gaan. Onder andere in de commissiebijdrage Voorjaarsnota 2019 stelde de Partij voor de Dieren het gebruik van deze dieselaggregaten overigens al aan de kaak. De wethouder gaf destijds aan hierop terug te komen.

7. Welke stappen zijn er in de tussentijd gezet met betrekking tot dit onderwerp?

Tijdens de ontwikkeling van het nieuwe luchtmaatregelenpakket zijn wij in overleg getreden met de bouwsector. Zodra wij u het pakket aanbieden gaan we nader in op de resultaten van dit overleg. Hierop vooruitlopend melden wij u graag dat we momenteel experimenteren met het aansluiten van bodembemalers op elektrische laadpalen. Hiermee kan tijdens rioolwerkzaamheden de bodembemaler draaien op de stroom uit een laadpaal in plaats van een dieselaggregaat die 24/7 aan staat.

8. Wat voor mogelijkheden ziet het college om van de vervuiling veroorzaakt door dieselmachines op bouwplaatsen af te komen?

Daarop gaan wij graag in zodra wij uw raad het nieuwe luchtmaatregelenpakket aanbieden.

9. Welke mogelijkheden heeft de gemeente om het gebruik van deze zwaar vervuilende dieselmachines op bouwplaatsen te stoppen? Is het college bereid om de mogelijkheden te onderzoeken om het gebruik van dieselaggregaten bij bouwprojecten actief tegen te gaan? Zo nee, waarom niet?

Bij bouwprojecten die in opdracht van de gemeente worden uitgevoerd hebben we de mogelijkheid om eisen aan het materieel te stellen in de aanbesteding. Wij hebben in het kader van het nieuwe luchtmaatregelenpakket onderzocht welke invloed wij hebben op alle bouwwerkzaamheden in de stad, we komen daar binnenkort richting uw raad op terug.

10. In hoeverre is er momenteel al een vergunning vereist voor het gebruik van dieselaggregaten op de Utrechtse bouwplaatsen? Is het college bereid om deze vergunningsplicht aan te scherpen wat betreft de duur van het gebruik van de dieselaggregaten, de locatie van de gebruikte dieselaggregaten en de duurzaamheidseisen die erop van toepassing zijn?

Bij de inrichting van de bouwplaats nemen wij een aantal voorwaarden mee in de omgevingsvergunning. Deze worden opgenomen in een BLVC plan. Voor onder meer bouwlogistiek, hijsveiligheid, bomen en geluid worden voorwaarden gehanteerd. Een beperking van de uitstoot van dieselaggregaten maakt geen onderdeel uit van de voorwaarden. Het aanscherpen van de randvoorwaarden van een vergunningsplicht wordt meegenomen in het nieuwe pakket luchtmaatregelen dat wij momenteel ontwikkelen (zie onze raadsbrief van 14 mei 2019).

Maarten van Heuven, Partij voor de Dieren

[1] https://www.volkskrant.nl/nieuws-achtergrond/vergeten-diesels-blijken-ernstige-vervuilers~b43e2f1c/
[2] https://www.volkskrant.nl/economie/vijf-jaar-na-dieselgate-blijken-de-lessen-nog-steeds-niet-geleerd-hoe-kan-dit~b882d9c5/