Schrif­te­lijke vragen Discri­mi­natie en insti­tu­ti­oneel racisme bij de politie

Indiendatum: 1 jun. 2022
Antwoorddatum: 27 jun. 2022

Schriftelijke vragen 101/2022

Op 23 mei is De Blauwe Familie op televisie uitgezonden, een documentaire over racisme en discriminatie binnen de politie in Nederland. De Blauwe Familie laat zien dat de politietop diversiteit met de mond belijdt, maar dat de praktijk heel anders is. Zo zien politieagenten die melding maken van racisme en discriminatie weinig verandering op de werkvloer. Misstanden worden door bazen afgezwakt en toegedekt, en alleen als het écht niet anders kan, met de aller lichtste straf bestraft. Waarna niet de dader, maar degene die melding maakt wordt overgeplaatst. Daarnaast worden melders en klokkenluiders vaak weggepest of ontslagen. Tegelijkertijd zijn er ook veel agenten die helemaal geen melding durven maken uit angst voor represailles van hun werkgever. Ook in onze stad speelt dit, een van de geïnterviewde agenten is afkomstig uit het Utrechtse korps. Het is zorgelijk dat de hardnekkige cultuur van institutioneel racisme bij de politie werknemers onveilig maakt.

Dit brengt de fracties tot de volgende vragen:

1. De Blauwe Familie toont de verregaande gevolgen van discriminatie en institutioneel racisme binnen de politie, is de burgemeester op de hoogte van deze documentaire? En heeft de burgemeester de situatie betreft racisme binnen het Utrechtse politiekorps ook in het vizier?

Ja. De documentaire geeft een schokkend en indringend beeld van discriminatie en uitsluiting binnen de politieorganisatie. Wij vinden racisme en discriminatie onacceptabel, waar dan ook. De
documentaire toont de noodzaak om ook binnen de politieorganisatie te blijven inzetten op de aanpak van discriminatie. Racisme en discriminatie is regelmatig onderwerp van gesprek tussen de burgemeester en politie. Zie verder de beantwoording van vraag 2.

2. Wat kan de gemeente betekenen in het bestrijden van racisme en discriminatie binnen de politie in Utrecht?

De burgemeester heeft mede naar aanleiding van de documentaire gesproken met de politiechef van de eenheid Midden-Nederland. Beiden zijn landelijk portefeuillehouder diversiteit, de politiechef
namens de Nationale Politie en de burgemeester namens alle regioburgemeesters. Er is gesproken over welke mogelijkheden er zijn om de bestaande aanpak van het landelijke programma ‘Politie voor iedereen’ te versterken en/of te versnellen. Er wordt onder meer gedacht aan het vergroten van de diversiteit in de instroom van personeel en het versterken van netwerken (o.a. bondgenoten) in de wijk. Daarbij onderzoeken we hoe gemeente en politie hierin samen kunnen optrekken en van elkaar kunnen leren. De (landelijke) korpsleiding heeft recent met de centrale ondernemingsraad en de politievakbonden in een gezamenlijke verklaring aangegeven dat voor discriminatie en uitsluiting geen plaats is binnen de politieorganisatie én dat die duidelijke norm gehandhaafd gaat worden.
Een belangrijke vervolgstap is het aanstellen van een landelijk coördinator (dhr. van Renswoude, lid eenheidsleiding Midden Nederland) voor de bestrijding van racisme en discriminatie binnen de
politieorganisatie. Hij wordt betrokken bij alle meldingen en incidenten en heeft de regie op de ontwikkeling van een landelijke eenduidige afdoening van zaken. De burgemeester gaat in gesprek
met de landelijk coördinator over de samenwerking met gemeenten om etnisch profileren tegen te gaan.

3. Institutioneel racisme beïnvloedt ook het handelen richting burgers, hoe staat het met de aanpak van etnisch profileren binnen de politie Utrecht?

De werkwijze ‘professioneel controleren’ (het tegengaan van etnisch profileren) is al jaren onderdeel van een brede aanpak gericht op diversiteit en inclusie binnen de Nationale Politie.
In 2007 zijn politie en gemeente in Overvecht gestart met de zogenaamde bondgenotenaanpak als een preventieve interventie om sociale onrust tegen te gaan. Er is een omvangrijk netwerk met
bondgenoten gevormd, ook hebben wijkagenten een eigen netwerk met volwassenen en jongeren in de wijk. Net als de stad heeft de politie diversiteit en inclusiviteit hoog in het vaandel staan. Daarom werkt de politie sinds jaren binnen de (basis)teams aan omgangsvormen, in contacten binnen en buiten de organisatie. In 2021 is het programma ‘Politie voor iedereen’ gestart met concrete inspanningen
gericht op het verder verbeteren van de sociale veiligheid en omgangsvormen, een betere mix van competenties in relatie tot de veiligheidsvraagstukken en het verbeteren van vakmanschap door
opleiding en teamontwikkeling. Hierbij is aandacht voor (periodiek onderzoek) wat minderheidsgroepen (intern en extern) van de politieorganisatie en hun optreden vinden. Het vergt tijd en inspanning om een inclusieve organisatie op te bouwen en te blijven. Alle inspanningen ten spijt, zijn er nog steeds situaties of incidenten in de politieorganisatie die haaks daarop staan. Daarom blijft het van belang - zoals blijkt uit de documentaire - aandacht voor dit onderwerp te hebben en te houden. In het licht van de door uw raad aangenomen motie 493/21 zijn we met politie in gesprek over een
nadere uitwerking van de acties. In het najaar wordt u geïnformeerd over een actieplan om etnisch profileren tegen te gaan, waarin bovenstaande ook terug zal komen.

4. Deelt de burgemeester de mening dat klokkenluiders die een melding maken van discriminatie en racisme binnen de politie Utrecht beschermd moeten worden en wat kan de burgemeester doen om bij te dragen aan hun veiligheid?

Wij delen deze mening, klokkenluiders die een melding maken van discriminatie en racisme dienen te kunnen rekenen op bescherming. In dit kader is het aanstellen van een landelijk coördinator racisme en discriminatie binnen de Nationale Politie een belangrijke stap. Zie verder de beantwoording van vraag 2.

Stevie Nolten, Bij1
Louise de Vries (Anne Sasbrink), Partij voor de Dieren
Iskender Simsek (Mahmut Sungur), Denk
Yvonne Hessel, SP
Ruud Maas, Volt
Gert Dijkstra, EenUtrecht
Bina Chirino, ChristenUnie
Sabrina van den Brink (Esma Kendir), Student & Starter