Schrif­te­lijke vragen Licht­ver­vuiling sport­parken

Indiendatum: 11 jul. 2024
Antwoorddatum: 17 sep. 2024

Schriftelijke vragen 132/2024

In 2017 is het Burgerinitiatief 'Elke nacht verdient een nacht van de nacht' aan de gemeenteraad aangeboden en besproken, waarbij het college een aantal aanbevelingen overnam en enkele moties werden aangenomen. Het burgerinitiatief beoogde naast het tegengaan van lichtvervuiling in de openbare ruimte, de lichtvervuiling door sportvelden tegen te gaan. De reactie van het college was toen echter dat het niet mogelijk was dit vanuit de gemeente aan te pakken, omdat de verlichting van de sportclubs zélf zou zijn.

Uit de antwoorden op schriftelijke vragen 93/2024 blijkt echter dat op een aantal sportparken de gemeente wél eigenaar is van de lichtinstallaties. Dit lijkt ruimte te bieden om deze lichtinstallaties alsnog af te schermen voor de omgeving, om zowel de natuur als omwonenden te beschermen tegen de negatieve gezondheidseffecten van lichtvervuiling.

Naar aanleiding van het burgerinitiatief worden de openbare ruimte en het omliggende groen en wateren niet meer direct aangelicht. Wij nemen aan dat dit ook geldt wanneer een lichtinstallatie op een sportveld in eigendom van de gemeente is. Daarom heeft de Partij voor de Dieren de volgende vragen:

1. Op welke sportparken is de lichtinstallatie in eigendom van de gemeente Utrecht?

Antwoord: op de volgende sportparken is (een deel van) de verlichting in eigendom van de gemeente Utrecht:
Sportpark Zuilen
Sportpark Koningsweg
Sportpark Lunetten
Sportpark Overvecht Noord
Sportpark Zoudenbalch
Sportpark Papendorp
Sportpark Vechtzoom
Sportpark Loevenhoutsedijk
Sportpark Humphrey Mijnals
Sportpark de Dreef
Atletiekbanen Overvecht, Amaliapark en Maarschalkerweerd.

2. Is het college bereid om deze lichtinstallaties af te schermen, zodat het licht niet uitstraalt naar groen en water, en (geen verplichting, maar wel heel fijn voor omwonenden) omwonenden? Zo nee, waarom niet?

Antwoord: we vinden het belangrijk om zo min mogelijk strooilicht te hebben naar de omgeving. Mede om deze reden zijn we bezig met het verduurzamen van de gemeentelijke lichtinstallaties, door op de sportparken conventionele verlichting zoveel mogelijk te vervangen door LED-verlichting. Hierdoor zal het licht gerichter op het sportveld terechtkomen en er nog minder strooilicht vrijkomen, wat minder negatieve effecten heeft voor de omgeving.

De gemeentelijke lichtinstallaties voldoen aan de richtlijnen van de Nederlandse Stichting Voor Verlichtingskunde (NSVV), een onafhankelijk kenniscentrum voor licht en verlichting. Dit betekent dat de lichtwaarden passend zijn bij de omgeving waar het betreffende sportpark zich bevindt. Dit wordt ook getoetst bij de vergunningsaanvraag voor het plaatsen van verlichting of wanneer een bestaande lichtinstallatie wordt aangepast. De lichthinder naar groen en omgeving is daarmee beperkt Het extra afschermen van de lichtinstallaties heeft daarmee maar weinig effect terwijl dit wel kosten met zich meebrengt. Daarnaast is van belang dat er voldoende lichtopbrengst op het sportveld is voor het veilig uit kunnen oefenen van de sport.

3. Zo ja, wat is ervoor nodig om dit voor elkaar te krijgen en binnen welk tijdspad?

Antwoord: zie het antwoord op vraag 2. Wat betreft het vervangen van de conventionele verlichting door LED-verlichting bij de gemeentelijke installaties zijn we bezig met het voorbereiden van de aanbesteding. Verwachting is dat dit zomer 2025 uiterlijk is gerealiseerd.

4. Als een sportpark of -veld inclusief verlichting verhuurd wordt door de gemeente, is het dan mogelijk om in de huurovereenkomst vast te leggen dat sportclubs/huurders de lichtinstallaties afschermen, zodat groen, water en omwonenden niet verlicht worden? Zo nee, waarom niet?

Antwoord: ja, dat is mogelijk, maar niet nodig. Als we een sportveld verhuren inclusief verlichting, dan is de verlichting in eigendom van de gemeente. We zijn dan als gemeente verantwoordelijk voor de lichtinstallatie en het uitvoeren van onderhoud en beheer (en voldoen daarbij aan de NSVV richtlijnen voor lichthinder voor groen en omgeving). Als de lichtinstallatie in eigendom is bij de vereniging moeten zij ook voldoen aan de vergunningsvereisten die gelden voor lichtinstallaties en daarmee aan dezelfde richtlijnen van de NSVV.

5. Volgend jaar worden bij een aantal sportvelden de lampen vervangen door LED-verlichting. Is het college bereid om de armaturen waar deze nieuwe LED-lampen in komen af te schermen, zodat groen, water en omwonenden niet aangelicht worden? Zo nee, waarom niet?

Antwoord: de nieuwe LED-verlichting voldoet aan de eerder genoemde richtlijnen en zorgt voor minder strooilicht dan conventionele verlichting, zie ook het antwoord op vraag 2.

6. Is het college bereid om met de sportclubs in gesprek te gaan die zélf eigenaar zijn van lichtinstallaties, om ervoor te zorgen dat zij deze installaties afschermen? Zo nee, waarom niet?

Antwoord: De installaties van de verenigingen zijn gebouwd en vergund conform de richtlijnen van de NSVV en voldoen hiermee aan de grenswaarden die worden gesteld. De lichthinder voor groen en de omgeving is daarmee beperkt. In het contact met de sportverenigingen (met name sport Utrecht vanuit hun rol als verenigingsondersteuner) wordt gesproken over het omzetten van verlichting van conventioneel naar LED en dit blijven zij doen.

7. Indien sportclubs niet in staat zijn om het afschermen van verlichting zelf te betalen of regelen, is het college dan bereid hen te ontzorgen en te faciliteren, zodat het de sportclubs geen geld en moeite kost en het afschermen door de gemeente uitgevoerd kan worden? Zo nee, waarom niet?

Antwoord: zie het antwoord op vragen 2 en 6.

Ook bij sportveldjes in de openbare ruimte is helaas nog sprake van onnodige lichtvervuiling. Een voorbeeld is te vinden bij het voetbalveldje naast de Waterwinschool. Hier gaat in de avonduren verlichting aan op een schakelklok. Daardoor staat een flink aantal uren per week onnodig de verlichting aan: ofwel omdat het nog klaarlichte dag is, ofwel omdat er op dat moment niet gespeeld wordt op het veldje.

Dit veroorzaakt niet alleen lichtvervuiling (er zitten onder meer vleermuizen bij de school), maar ook onnodige kosten, en het is niet duurzaam.

8. Op hoeveel locaties in de gemeente is nog meer dergelijke verlichting bij openbare sport- of speelveldjes?

Antwoord: in totaal 9 locaties:
1 FC Utrecht veld, Kastelenplantsoen
2 Kanaleneiland veld, Marco Pololaan
3 Overvecht veld, Marnedreef Utrecht
4 Wesley Sneijder veld
5 Basketbalveld Griftpark
6 Skatepark Lunetten
7 Voetbalkooi Ridderlaan
8 Sportveld Lumbresplein
9 Speelveld Mauritspark

9. Wat zijn de mogelijkheden om ervoor te zorgen dat deze verlichting niet meer onnodig brandt, bijvoorbeeld met een sensor of een knop die mensen kunnen indrukken als ze willen sporten?

Antwoord: de verlichting bij bovengenoemde 9 sport- en speelveldjes schakelt tegelijkertijd aan met de openbare verlichting en deze schakelen weer uit om 23:00 uur. Als gemeente stimuleren we sporten en bewegen en willen we mensen de mogelijkheid bieden om ook gebruik te kunnen maken van openbare sport- en speelveldjes. Het verlichten van de veldjes is nodig om sporten en bewegen veilig mogelijk te maken en heeft ook een uitnodigend effect.

Ten aanzien van het voetbalveldje naast de Waterwinschool geldt dat op verzoek van gebruikers uit de buurt is ingeregeld dat op een beperkt aantal avonden in de week binnen een bepaald tijdslot de verlichting aangaat, zodat er gesport kan worden. Het kan voorkomen dat de verlichting brandt terwijl er geen gebruik is van het veld, bijv. als het regent. Deze verlichting schakelt om 23:00 uur uit. De lichtinstallaties bij Waterwin en op de andere locaties zijn voorzien van conventionele armaturen en niet geschikt om snel achter elkaar aan en uit te schakelen. Dit heeft te maken met de benodigde afkoeling van armaturen. Wanneer dit LED wordt, zijn er meer mogelijkheden om de schakeling aan te passen.

10. Kan het college ervoor zorgen dat verlichting bij openbare veldjes niet meer onnodig brandt? Zo nee, waarom niet?

Antwoord: zie ook antwoord op de vragen 8 en 9. Naast groen en natuur zijn sport en bewegen een belangrijk speerpunt van de gemeente. We willen ook sporten in de openbare ruimte stimuleren.

Anne Sasbrink, Partij voor de Dieren