Schrif­te­lijke vragen Stads­duiven zijn zwerf­dieren die hulp nodig hebben

Indiendatum: 11 dec. 2024
Antwoorddatum: 4 feb. 2025

Schriftelijke vragen 216/2024

De Partij voor de Dieren heeft een warm hart voor stadsduiven en ziet ze niet als ‘vliegende ratten’ of ‘ongedierte’. De stadsduif wordt vaak als wild dier beschouwd, maar het gaat het om de verwilderde vorm van de gedomesticeerde duif, die afhankelijk is van de mens. Onderzoekers van de Universiteit Utrecht scharen hen onder de zwerfdieren. Dieren waar de gemeente volgens de PvdD dus een verantwoordelijkheid voor draagt (en gedeeltelijk neemt samen met de Dierenbescherming). Veel stadsduiven lijden onder meer door stringfoot, gezondheidsproblemen door het eten van mensenjunkfood (de ‘patatduif’), zwerfafval, verkeer en geweld/doding door mensen. De Partij voor de Dieren ziet dit graag veranderen en heeft de volgende vragen:

1. Erkent het college dat stadsduiven vallen onder ‘zwerfdieren’ en dat de gemeente daarom verantwoordelijk is voor hun welzijn? Zo nee, waarom niet?

Antwoord: Volgens het Burgerlijk Wetboek Boek 5 artikel 5 is de gemeente verantwoordelijk voor de bewaring van dieren met een vermoedelijke eigenaar (zwervende dieren). Volgens artikel 19 verliest echter de eigenaar eigendom over dieren zodra deze zijn verwilderd. Verwilderde dieren hebben daarmee geen vermoedelijke eigenaar en zijn geen zwerfdieren. Alle dieren vallen echter onder de algemene zorgplicht voor de leefomgeving en de gemeente heeft daarom, net als eenieder een rol in het bieden van hulp. Daarnaast willen wij graag dat Utrecht een fijne plek is om te leven, ook voor dieren.

2. Wat doet het college al om stadsduiven te helpen, naast het samenwerken met de Dierenbescherming om zieke en gewonde duiven te vervoeren en op te vangen?

Antwoord: In brede zin zetten wij ons in om de stad leefbaar te maken voor alle dieren. Wanneer bewoners opmerkingen hebben over duiven(overlast) gaan we met hen in gesprek over diervriendelijke omgang met duiven in de stad.

3. Doodt de gemeente Utrecht zelf duiven/haalt zij nesten weg of geeft zij opdracht aan derden om dit te doen, bijvoorbeeld voor werkzaamheden aan locaties waar duiven zich kunnen nestelen? Zie hier een voorbeeld in Amsterdam.

Antwoord: De gemeente doodt geen duiven. Incidenteel halen we een nest weg, wanneer deze op een plek zit die niet geschikt is voor duiven. Zo zat er vorig jaar een nest in het plafond van een sportzaal. We doen dit altijd met oog voor het welzijn van de duiven en verstoren geen nesten waar eieren of jongen in zitten.

In het eerste kwartaal van 2025 stuurt het college een raadsbrief met informatie over een stop op het doden van duiven door de NS.

4. Zijn er nog meer bedrijven die duiven doden en waar de gemeente een aandeel in heeft? En is het college bereid om ook hen te verzoeken te stoppen met het doden van duiven? Zo nee, waarom niet?

Antwoord: Er zijn geen andere bedrijven waar de gemeente een aandeel in heeft die duiven doden.

Stringfoot (touwvoet)

De Partij voor de Dieren besteedt regelmatig aandacht aan stadsduiven met stringfoot. Duiven die over straat lopen krijgen touwtjes, mensenharen, nylon draden, hengelgerei en ander zwerfafval rond hun pootjes, waardoor deze ernstig verminkt raken of zelfs afsterven. Dit komt onder meer door lapjesmarkten en kledingreparatiebedrijven, doordat mensen haren op de grond gooien, kappers op straat haren knippen of naar buiten vegen, en bedrijven die nylon netten gebruiken voor kerstbomen. Een aantal handelingen is niet te voorkomen (mensen verliezen per ongeluk haren en draadjes van hun kleding), maar de meeste wel.

5. Hoeveel kennis is er bij het college en medewerkers over stringfoot bij duiven?

Antwoord: We zijn bekend met de term en de oorzaken van stringfoot.

6. Zijn er gemeentemedewerkers die duiven helpen met stringfoot? Zo ja, op welke manier?

Antwoord: Nee, wij helpen geen duiven met stringfoot. We hebben een contract met de Dierenbescherming om dierenhulp te verlenen in Utrecht.

Bij de lapjesmarkt op de Breedstraat liggen regelmatig touwtjes op de grond. De gemeente veegt de straat na de lapjesmarkt, maar dat is pas uren of een dag later en dan is het kwaad al geschied aan duivenpootjes. Het is belangrijk dat touwtjes direct worden opgeruimd.

7. Wanneer wordt de straat schoongeveegd door de gemeente na de lapjesmarkt? En ruimen markthouders zelf ook op tijdens en direct na de markt? Zo nee, waarom niet?

Antwoord: Het schoonvegen van het marktterrein begint al op het moment dat de marktondernemers na afloop van de markt hun standplaats leegruimen. In verreweg de meeste gevallen is het marktterrein een uur na de eindtijd van de markt schoon. De marktondernemers zijn op grond van de voorschriften in hun marktvergunning verplicht de standplaats en directe omgeving tijdens de markturen schoon te houden en na afloop van de markt veegschoon achter te laten. Omdat het schoonvegen door de gemeente kort na afloop van de markt plaatsvindt, hoeven de marktondernemers veelal niet zelf te vegen.

8. Is het college bereid om samen met markthouders te kijken hoe de touwtjes zo snel mogelijk opgeruimd kunnen worden, zodat ze niet om duivenpootjes (of in het water/het groen) terechtkomen? Zo nee, waarom niet?

Antwoord: Op basis van de ervaringen van de gemeentelijke schoonmakers én de marktmeesters en gelet op de snelle schoonmaak na afloop van de markt zijn wij van mening dat de geschetste problematiek beperkt is. De marktmeesters zullen het belang van het snel opruimen van touwtjes in hun wekelijkse contacten met de marktondernemers wel ook blijven benadrukken.

9. Is het college bereid om ook met relevante marktkooplui op Markt Vredenburg het gesprek hierover aan te gaan? Zo nee, waarom niet?

Antwoord: Ja, zie antwoord op vraag 8.

Bij de bloemenmarkt aan de Oudegracht vallen vaak elastieken op de grond. Ook deze worden pas uren of een dag later opgeveegd door de gemeente.

10. Is het college bereid om – ook voor het milieu, watervogels en ander waterleven – de bloemenverkopers te verzoeken het gebruik van elastieken te stoppen? En als dat echt niet kan, ze in ieder geval zo spoedig mogelijk op te ruimen? Zo nee, waarom niet?

Antwoord: In navolging van het antwoord op vraag 8 en 9 zullen de marktmeesters ook specifiek met de marktondernemers die bloemen verkopen in gesprek gaan en het belang van het snel opruimen van de elastieken benadrukken. Hierbij zullen we ook informeren naar mogelijke alternatieven voor het gebruik van elastiek.

Nylon netten om kerstbomen

Veel bedrijven (zoals Albert Heijn, Jumbo en Praxis) gebruiken nylon netten om kerstbomen mee in te pakken. Hierdoor komen er stukken nylon op straat terecht die het milieu vervuilen en duivenpootjes naar de vernieling helpen. Op 2 december zagen we bij het Julianapark een vrachtwagen van de gemeente met kerstbomen met nylon netten eromheen. Daar dreigden al stukken af te vallen.

11. Is het college het met de PvdD eens dat deze netten slecht zijn voor het milieu en dierenwelzijn, zeker als ze op straat belanden? Zo nee, waarom niet?

Antwoord: Ja, plastic op straat is slecht voor het milieu en dierenwelzijn.

12. Er zouden geen alternatieven zijn om bomen bij elkaar te houden. Klopt dit volgens het college? Zo nee, wat zijn de alternatieven?

Antwoord: Voor zover wij weten is er één alternatief, een net gemaakt van katoen.

13. Indien er wel alternatieven zijn die milieu-, natuur- en diervriendelijker zijn, is het college bereid om deze te gebruiken? Zo nee, waarom niet?

Antwoord: Nee, het alternatief is niet beschikbaar in Nederland.

14. Is het college bereid om bedrijven in Utrecht die kerstbomen met nylon netten verkopen over te halen hiermee te stoppen? Zo nee, waarom niet?

Antwoord: Nee, er zijn onvoldoende alternatieven om kerstbomen te verpakken. Het is daarom niet redelijk om van bedrijven te vragen om te stoppen met nylon netten.

We zien ook dat mensen op hun balkon anti-vogelnetten spannen om duiven te weren. Maar duiven blijven hier vaak in vastzitten met hun pootjes. Of ze komen er wel voorbij, maar niet terug.

Stadsduiven Hulp Nederland zegt dat deze netten heel gevaarlijk zijn, omdat ze bestaan uit een soort vislijn en niet strak genoeg gespannen zijn, waardoor duiven erin vast blijven zitten. Een alternatief zou kunnen zijn volièrenetten, die goed strak gespannen en goed afgedicht zijn, als mensen per se duiven willen weren van hun balkon. De PvdD vindt: geen netten is sowieso beter.

15. Maakt de gemeente gebruik van dit soort netten? Zo ja, is het college bereid hiermee te stoppen? Zo nee, waarom niet?

Antwoord: Wij maken geen gebruik van dergelijke netten.

16. Is het college bereid om het gebruik van deze netten door woningcorporaties te ontmoedigen? Zo nee, waarom niet?

Antwoord: We zullen het gebruik van netten meegeven als aandachtspunt bij woningbouwcorporaties. We verwachten echter niet dat het gebruik zal afnemen, aangezien de netten door de bewoners zelf worden opgehangen.

Het lijkt ons goed als de wethouders Dierenwelzijn en Openbare Ruimte, ambtenaren en medewerkers van Stadsbedrijven een keer meelopen met Stichting Stadsduiven Hulp Nederland. Zij weten goed tegen welke gevaren duiven aanlopen in de stad en kunnen adviseren wat het beste is voor stadsduiven.

17. Zijn de wethouders Dierenwelzijn en Openbare Ruimte bereid om samen met medewerkers een keer mee te lopen met genoemde stichting? Zo nee, waarom niet? En zo nee, hoe ziet het college wél een gesprek met deze stichting voor zich?

Antwoord: Aangezien wij als gemeente een beperkte rol hebben in het helpen van duiven zien wij geen toegevoegde waarde in een gesprek met de Duivenstichting.

Dierenhulporganisaties zoals de Vogelopvang helpen ontzettend veel duiven in nood, maar weten niet altijd hoe ze met duiven met stringfoot moeten omgaan, omdat er geen kennis en/of capaciteit is om ze goed te helpen.

18. Wat denkt het college dat de gemeente, de Dierenambulance en de Vogelopvang (nog meer) nodig hebben om duiven met stringfoot te helpen? Wij denken bijvoorbeeld aan educatie, financiën en materieel.

Antwoord: We hebben aan de Dierenambulance en Vogelopvang gevraagd wat zij nodig hebben. Zodra we antwoord hebben, gaan we kijken of het mogelijk is om deze knelpunten op te lossen.

19. Is het college bereid om samen met relevante partners een duivenredteam te starten, zoals ook PvdD Amsterdam voorstelt in haar initiatiefvoorstel (sowieso interessant om te lezen)? Zo nee, waarom niet?

Antwoord: Nee, als de Vogelopvang en Dierenambulance zieke duiven kunnen helpen, zien we geen toegevoegde waarde in een duivenredteam.

Stadsduiven Hulp Nederland: “Een publiekscampagne om mensen te leren dat duiven niet méér ziekten verspreiden dan roodborstjes, zwanen of parkieten zou van onschatbare waarde zijn! Het veranderen van de publieke perceptie is een belangrijk onderdeel van de puzzel.”

20. Is het college bereid om de inwoners van Utrecht positieve voorlichting te geven over de stadsduif, door onder meer mythes te ontkrachten over ziekten en het voorkómen van stringfoot/het helpen van duiven met stringfoot? Zo ja, op welke manier? Zo nee, waarom niet?

Antwoord: Ja, we zullen op onze internetpagina informatie over duiven toevoegen.

Duiventillen

Een heel goede manier om stadsduiven te helpen, schade te voorkomen aan duiven zélf en gebouwen (door duivenpoep) en de mogelijk ervaren overlast van duiven te verminderen zijn duiventillen. Gemeenten als Almere (hier betalen bedrijven als de NS aan mee), Arnhem en Zutphen werken hier al succesvol mee. De Universiteit Utrecht deed hier het afgelopen jaar onderzoek naar. Wij delen hun rapport bij deze vragen. Wij willen heel graag een aantal duiventillen in Utrecht. Duiven worden er gevoerd en er wordt gelet op hun gezondheid. Ook blijft hun ontlasting daar (dit scheelt schade aan gebouwen en schoonmaakkosten) en hoeven zij niet meer op straat rond te scharrelen naar junkfood van mensen. Hierdoor ontstaat ook veel minder stringfoot. Ook de Vogelopvang is groot voorstander van duiventillen, omdat die onder meer voor minder drukte bij de Vogelopvang zorgen. Duiven worden minder snel ziek en raken minder snel gewond op straat. Utrecht was in 2008 bezig met het plaatsen van duiventillen, maar dit is niet van de grond gekomen?

21. Klopt het dat er nu geen duiventillen in Utrecht zijn waar stadsduiven worden opgevangen en verzorgd samen met/in opdracht van de gemeente? Zo nee, hoe zit het dan?

Antwoord: Ja, het klopt dat er momenteel geen duiventillen in Utrecht zijn waar duiven terecht kunnen. We weten niet naar welke til het artikel verwijst.

22. Is het college bereid om het rapport van de UU te lezen en - in samenwerking met de onderzoekers, Stadsduiven Hulp Nederland en de Vogelopvang (zij hebben onderling al contact) - duiventillen in Utrecht te bewerkstelligen? Zo nee, waarom niet?

Antwoord: Wij hebben het rapport van de Universiteit gelezen. Hoewel we erkennen dat duiventillen het welzijn van stadsduiven zeer ten goede komt, zijn er ook casussen bekend waar duiventillen minder goed werken. Daarnaast hebben we momenteel niet de middelen om duiventillen in Utrecht te onderzoeken en realiseren.

23. Is het college bereid om op plekken waar bedrijven en/of bewoners veel overlast van grotere groepen duiven zeggen te hebben te onderzoeken of hier een duiventil geïnstalleerd kan worden, in nauwe samenwerking met (medewerkers van) de gemeente? Het is belangrijk daarbij de aanbevelingen van de UU mee te nemen over het beheer (medewerkers gemeente, vrijwilligers, Vogelopvang e.d.), de gebouwen waar de tillen op komen, waar duiven het meeste gevaar lopen door mensen, een vaste gezondheidscheck van de duiven, een goed beheer van hun eieren, de bestendigheid van de duiventillen e.d.

Antwoord: Zie antwoord op vraag 22.

Duivenslachtoffers door treinen, brugtunnels en ziekte

Een paar jaar geleden sloot Volkerrail een tunnel onder de Vleutensebrug af met een luik, terwijl er nog stadsduiven in zaten. Zij hadden hierdoor een lange doodsstrijd. Sommige duiven konden er net nog levend uit worden gehaald. De Dierenambulance zou op ons verzoek worden ingeschakeld, maar dit is helaas niet gebeurd. Anticimex ging wel mee. Dit is hetzelfde bedrijf dat duiven doodt op stations in opdracht van de NS.

24. Zijn er nog meer van dergelijke incidenten geweest in Utrecht en zo ja, welke rol heeft de gemeente toen gespeeld? Zo ja/nee: wat kan het college doen om ervoor te zorgen dat dit soort dingen niet meer gebeurt? Kan het college in gesprek gaan met bedrijven als Volkerrail om een bewuster beleid te voeren rond duiven? Zo nee, waarom niet?

Antwoord: Voor zover bij ons bekend zijn er geen andere incidenten geweest. Wij zien geen rol voor de gemeente. Volgens de zorgplicht moet iedereen zorgvuldig omgaan met dieren, waaronder duiven. Bedrijven zoals Volkerrail moeten zelf hun verantwoordelijkheid op dit gebied pakken. Preventief in gesprek gaan heeft voor ons geen prioriteit. Bij nieuwe incidenten zullen we zo nodig in gesprek gaan.

Onder de Demkabrug in Zuilen liggen veel duiven die in stukken gescheurd zijn (door treinen?) of lijden aan de ziekte Het Geel. De Partij voor de Dieren meldde dit jaren geleden al bij de gemeente, en bracht ook zieke duiven naar de Vogelopvang. Het is opvallend hoe slecht duiven het hier hebben. De Vogelopvang is bereid om deze duiven ter plekke te helpen.

25. Is het college bekend met deze locatie? Kan het college Prorail vragen of zij herkennen dat duiven in stukken gescheurd worden door treinverkeer en hoe vaak dit voorkomt in Utrecht? Zo nee, waarom niet? En wat kan de gemeente (samen met Prorail, de Dierenambulance en de Vogelopvang) doen om ervoor te zorgen dat hier minder duiven sterven?

Antwoord: We zullen aan de Dierenambulance vragen om de duiven hier te helpen en nagaan of en wat zij nodig hebben om dit te doen.

Maarten van Heuven, Partij voor de Dieren
Saskia Oskam, Partij voor de Dieren