Schrif­te­lijke vragen Risico’s 5G

Indiendatum: 8 okt. 2019
Antwoorddatum: 5 nov. 2019

Schriftelijke vragen 204/2019

De uitrol van 5G zit eraan te komen in Nederland. Telecombedrijven zijn de uitrol aan het voorbereiden, de Nederlandse overheid bereidt nieuwe wetgeving voor (een wijziging van de Telecomwet van 1998) voor en vroeg gemeenten om zienswijzen in te dienen. Utrecht maakte van deze mogelijkheid geen gebruik. De voordelen van 5G zijn een sneller en betrouwbaarder internet voor meerdere en grotere gebruikers tegelijk. Ondertussen deden op 9 september tegen de duizend mensen mee aan een demonstratie in Den Haag tegen de uitrol van 5G. Zij maken zich zorgen om gezondheidsrisico’s als gevolg van de veel intensievere straling en de grotere dichtheid aan stralingsbronnen. Ook in Utrecht wonen mensen die gezondheidsproblemen ervaren als gevolg van straling. Maar ook de gevolgen voor flora en fauna zijn niet onomstreden. Zo zouden bomen meer dan bij 4G in de weg staan van een optimaal bereik, en zouden insecten vanwege een extreme gevoeligheid vaker sterven.

De Partij voor de Dieren stelde al eerder vragen over straling, en heeft samen met de PvdA nu de volgende vragen:

Inleiding college van B&W
We merken dat de komst van 5G veel vragen oproept. Veel vragen zijn op dit moment echter nog niet te beantwoorden, omdat er nog veel onduidelijk is.

1. Waarom heeft Utrecht geen zienswijze ingediend op de nieuwe Telecomwet?

Naast de reguliere gesprekken die wij met Het Ministerie van Economische Zaken en Klimaat (EZK) hebben, wordt ook in VNG verband (zowel klankbordgroep en koplopergroep) en daarnaast via het landelijk platform GPKL (Gemeentelijk Platform Kabels en Leidingen) input geleverd op de voorgenomen implementatie van de nieuwe Telecomcode. Een zienswijze indienen op de consultatie heeft voor ons daarom geen toegevoegde waarde. Daarbij trekken we hierin op met de andere grote steden.

2. De gemeente Maastricht stuurde een zienswijze in met relevante vragen, zorgen en voorwaarden. In hoeverre deelt Utrecht het beeld dat Maastricht oproept?

Wij delen de vragen, zorgen en voorwaarden uit de zienswijze van de Gemeente Maastricht.

3. Op welke manier is Utrecht nu al bezig met en betrokken bij de uitrol van 5G? Kan het college in een tijdlijn aangeven wat de planning is van de grootschalige uitrol
van 5G in onze gemeente? Wat is de rol van de raad bij deze uitrol?

Wij volgen met interesse de uitkomsten en ervaringen van pilot-gemeenten die al enige tijd experimenteren met 5G en daardoor concreet leren. Daarnaast hebben wij gesprekken met operators, MONET en het ministerie van EZK. De planning is op dit moment nog niet in een tijdlijn weer te geven. De planning is onder andere afhankelijk van:
- frequentieveilingen van meerdere frequenties de komende jaren;
- de mate waarin het rijk (Ministerie van EZK) de dekkingsgraadverplichting van 98% bij de telecomproviders handhaaft;
- de investeringscapaciteit van de verschillende telecomoperators.
De rol van de raad is niet anders dan in andere trajecten. De raad heeft een controlerende rol en als er een raadsbesluit nodig is voor de invoering van 5G of andere gerelateerde zaken laten we dit weten.

4. Op welke wijze en schaal zal de gemeente Utrecht toestemming en/of vergunningen moeten geven voor het gebruik van de 5G-techniek?

Volgens het Actieplan Digitale Connectiviteit, het concept wetsvoorstel en de huidige telecomregelgeving zijn lokale overheden nu al verplicht om operators toegang te geven tot de fysieke infrastructuur en ondergrond. In het nieuwe Antenneconvenant wordt duidelijk welke ingrepen vergunningsvrij worden en waarvoor een vergunning nodig is.

5. Amsterdam denkt dat er in die stad 10.000 extra zenders geplaatst moeten worden voor een optimaal 5G-bereik. Kan het college een schatting geven van het aantal extra antennes dat er in Utrecht bijgeplaatst moet worden om een dekkend 5G-netwerk te implementeren? In welke mate zal de straling in de stad gaan toenemen?

Op dit moment is nog niet te zeggen hoeveel antennes er bij geplaatst moeten worden. Zolang we dit niet weten is nog onduidelijk in welke mate de straling in de stad zal toenemen.

6. Op welke wijze houdt het college contact met telecomproviders, en kan het college toezeggen altijd op de hoogte te zijn van eventuele tests die in onze gemeente plaatsvinden en raad en inwoners hierover te informeren?

We spreken met zowel de telecomproviders (de partijen die de telecominfrastructuur verzorgen) als met de mobiele telecomoperators (de partijen die de mobiele diensten leveren). De telecomoperators zijn verenigd in het platform MONET. De organisatie stemt namens de mobiele telecomoperators de plaatsing van antennes af met overheden. Voor het plaatsen van antennes, ook voor eventuele tests, zullen de telecomproviders en –operators via het landelijke loket een vergunningsaanvraag in moeten
dienen, daarmee blijven we op de hoogte. Indien nodig zullen we raad en inwoners hierover informeren.

7. Op welke wijze en op welke momenten gaat het college inwoners informeren over de uitrol van 5G, en de bijbehorende risico’s?

Het moment van uitrol heeft met verschillende aspecten te maken (zie vraag 3). Het is nu dan ook nog niet te zeggen op welke wijze en op welke momenten we bewoners gaan informeren. Op dit moment zijn er binnen de toegestane bandbreedtes geen risico’s bekend.

8. Kan het college een schatting geven van de kosten van de uitrol van 5G die voor rekening van Utrecht komen? Kan het college toezeggen dat er geen gemeentelijk geld wordt geïnvesteerd?

Op dit moment kunnen wij hier nog geen inschatting van geven. In onze gesprekken met het Ministerie van EZK en in de klankbordgroep van de VNG hebben wij aangegeven dat de kosten voor aanleg en realisatie van 5G niet betaald moeten worden door de gemeente.

9. In hoeverre neemt het stroomgebruik toe door inzet van 5G? In hoeverre kan Utrecht eisen dat deze stroom duurzaam moet zijn?

Uitbreiding van digitale netwerken zal gepaard gaan met toename van stroomgebruik. De stroomvoorziening voor 5G is een primaire taak van de telecomoperators. In gesprekken met de telecomoperators hebben wij onze duurzaamheidsambities kenbaar gemaakt.

10. Is het college het met ons eens dat de uitrol van 5G geen negatieve invloed mag hebben op de volksgezondheid? Zo ja, hoe gaat het college dit voorkomen?

Wij volgende het advies van de Gezondheidsraad dat aangeeft dat er tot op heden geen relatie is gelegd tussen elektromagnetische velden veroorzaakt door mobiele communicatie en het optreden van gezondheidseffecten, mits de internationaal opgestelde blootstellingslimieten worden gehanteerd. Het Agentschap Telecom houdt hier toezicht op. Ook bij 5G worden blootstellingslimieten gehanteerd.

11. Is het college bereid om de volksgezondheidsgevolgen van 5G door de GGD in Utrecht te (laten) registreren en onderzoeken; en uitkomsten daarvan aan de raad terug te koppelen?

Nee. Zie het antwoord bij vraag 10.

12. Is het college het met ons eens dat er geen bomen (en andere groenvoorzieningen) mogen verdwijnen als gevolg van de uitrol van het 5G-netwerk? Zo ja, hoe gaat het college dit voorkomen?

13. Is het college het met ons eens dat de uitrol van 5G geen gevolgen mag hebben voor de biodiversiteit (inclusief insecten) in onze gemeente? Zo ja, hoe gaat het college dit voorkomen?

14. Is het college ervan overtuigd dat de 5G-masten geen invloed hebben op andere bronnen van stroom en straling in de openbare ruimte, zoals bijvoorbeeld verkeersregelinstallaties?

Antwoord op vragen 12, 13 en 14: In verschillende steden in Nederland en internationaal worden testen gedaan met 5G, wij wachten de uitkomsten hiervan af. Vooralsnog zijn er geen redenen bij ons bekend dat bomen hiervoor moeten worden verwijderd, daarbij zorgt de herplantplicht, dat het aantal bomen gelijk blijft. Behoud van flora en fauna in onze stad heeft prioriteit bij de inrichting van de fysieke omgeving. 5G netwerken dienen aan stralingsnormen te voldoen, om zo de invloed op andere elektronische apparatuur te voorkomen.

15. Ondertussen ervaren meerdere Utrechters gezondheidsklachten als gevolg van de huidige elektromagnetische straling in de openbare ruimte. Ons bereiken berichten dat minstens twee van hen verhuisd zijn naar een andere gemeente met minder straling. In hoeverre onderhoudt het college contact met mensen met klachten, bijvoorbeeld om hun ervaringen mee te nemen bij vervolgstappen inzake het gemeentelijk stralingsbeleid?

Met een aantal bewoners hebben wij al langer contact over dit onderwerp. Deze mensen delen hun ervaringen en helpen ons om meer inzicht te krijgen in hun leefwereld. Deze ervaringen gebruiken wij in onze gesprekken met het ministerie, de operators, EZK en de VNG.

16. In hoeverre heeft het college de beantwoording van gezondheidsklachten met betrekking tot straling verbeterd en verduidelijkt, zoals toegezegd in de beantwoording van Schriftelijke vragen 170/2018?

De vragen en mogelijke klachten over het onderwerp straling zijn breed en divers. Wij hebben ervoor gezorgd dat de medewerkers van het Klantcontactcentrum de benodigde kennis over dit onderwerp hebben om zo mensen met vragen zo goed mogelijk te helpen.

17. Het college zegde in dezelfde beantwoording toe om plaats te nemen in klankbordgroep antenneconvenant van de VNG. Wat levert dit voor kennis op?

Het deelnemen aan de klankbordgroep zorgt ervoor dat onze ideeën over 5G en de voor ons meest wenselijke uitrol binnen de VNG een plek krijgen. Daarnaast leren we van ervaringen van andere steden, die ook deelnemen aan de klankbordgroep.

18. Uit de antwoorden op onze Schriftelijke vragen 87/2018 zegde de gemeente toe aan de slag te gaan met een gemeentelijk antennebeleid “mocht dat op termijn gewenst zijn”. Ziet het college in al het bovenstaande voldoende aanleiding? Zo nee, waarom niet?

Nee, op dit moment niet. De uitkomst van het nieuwe antenneconvenant en de komst van 5G zouden een aanleiding kunnen zijn. Aangezien de invulling van het convenant en de uitrol van 5G nog niet duidelijk zijn, zien wij niet voldoende aanleiding.

Maarten van Heuven, Partij voor de Dieren